HIV/AIDS Nedir?

HIV/AIDS Hakkında Bilgi

HIV/AIDS, İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü (HIV) ve bu virüsün neden olduğu Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu (AIDS) hastalığını ifade eder. HIV, bağışıklık sistemine zarar vererek vücudu enfeksiyonlara ve bazı kanser türlerine karşı savunmasız hale getirir. Tedavi edilmediğinde HIV, genellikle AIDS olarak bilinen daha ileri bir aşamaya ilerler.

HIV ve AIDS Arasındaki Fark

• HIV (Virüs): İnsan bağışıklık sistemini hedef alan bir retrovirüstür.
• AIDS (Hastalık): HIV enfeksiyonunun ilerlemiş ve bağışıklık sisteminin ciddi şekilde zayıfladığı aşamasıdır.
  • AIDS, HIV tedavi edilmediğinde ortaya çıkar ve fırsatçı enfeksiyonlar veya kanserler sonucu ölümle sonuçlanabilir.

HIV Nasıl Bulaşır?

HIV, enfekte bir kişinin vücut sıvıları yoluyla bulaşır:

1. Kan: Ortak iğne kullanımı, kan transfüzyonları (test edilmemiş kan) yoluyla.
2. Cinsel Yolla: Korunmasız vajinal, anal veya oral seks sırasında.
3. Anne-Bebek Bulaşı: Hamilelik, doğum veya emzirme sırasında.
4. Diğer Yollar:
   • Enfekte iğne, şırınga veya kesici aletlerin paylaşılması.

Bulaşmaz: HIV, öpüşmek, tokalaşmak, dokunmak, havuz kullanımı, yemek paylaşımı, böcek ısırıkları gibi yollarla bulaşmaz.

HIV Belirtileri

HIV enfeksiyonu, farklı aşamalarda çeşitli belirtiler gösterebilir:

1. Akut Enfeksiyon Dönemi (1-4 Hafta):

• Virüs, vücuda girdikten sonra hızla çoğalır.
• Grip benzeri belirtiler görülür:
  • Yüksek ateş
  • Boğaz ağrısı
  • Lenf bezlerinde şişlik
  • Cilt döküntüleri
  • Kas ve eklem ağrıları
  • Yorgunluk

2. Klinik Latent Dönem (Yıllarca Sürebilir):

• Belirgin bir semptom görülmez.
• Ancak virüs bağışıklık sistemine zarar vermeye devam eder.

3. AIDS Dönemi:

• Bağışıklık sistemi ciddi şekilde zayıflamıştır.
• Fırsatçı enfeksiyonlar ve kanserler görülür:
  • Pnömoni
  • Tüberküloz
  • Beyin enfeksiyonları
  • Kaposi sarkomu (bir tür kanser)

HIV/AIDS Epidemiyolojisi

• İlk Kez Tespit Edilmesi: 1981 yılında ABD’de, nadir görülen enfeksiyonlar ve kanser vakalarıyla fark edildi.
• Küresel Yayılım:
  • Dünya çapında yaklaşık 38 milyon kişi HIV ile yaşamaktadır (2023 itibarıyla).
  • Afrika, HIV/AIDS'ten en çok etkilenen bölgedir.
  • 1981'den bu yana 40 milyonun üzerinde kişi AIDS'e bağlı nedenlerle hayatını kaybetmiştir.

HIV/AIDS Tedavisi ve Yönetimi

HIV/AIDS’in kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, modern tıbbi yöntemlerle virüs kontrol altına alınabilir ve enfekte bireyler uzun, sağlıklı bir yaşam sürebilir.

1. Antiretroviral Tedavi (ART):

• HIV'in çoğalmasını durdurur ve vücuttaki virüs miktarını (viral yük) kontrol eder.
• ART sayesinde:
  • Virüs baskılanabilir (tespit edilemez seviyelere indirilebilir).
  • Bağışıklık sistemi güçlenir.
  • AIDS aşamasına ilerleme önlenir.

2. Önleme Yöntemleri:

• Kondom Kullanımı: Cinsel yolla bulaşmayı önler.
• PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis): HIV negatif bireylerin enfekte olmasını önlemek için kullanılan bir ilaç.
• PEP (Post-Exposure Prophylaxis): HIV ile temas sonrası alınan ilaç (72 saat içinde alınmalıdır).
• Steril Ekipman Kullanımı: İğne paylaşımından kaçınılması.
• Anne-Bebek Önlemleri: Hamile kadınların ART kullanması, doğum sırasında ve emzirme döneminde bulaşmayı önleyebilir.

HIV/AIDS’in Sosyal ve Psikolojik Etkileri

• Damgalanma ve Ayrımcılık:
  • HIV enfekte bireyler, sıklıkla yanlış bilgiler nedeniyle toplumda dışlanma ve ayrımcılığa uğramaktadır.
• Psikolojik Etkiler:
  • Depresyon, anksiyete ve sosyal izolasyon, HIV ile yaşayan bireylerde yaygındır.
• HIV Pozitif Bireylere Destek:
  • Eğitim ve farkındalık programları, HIV ile yaşayan bireylere destek olmayı ve toplumda damgalanmayı azaltmayı amaçlamaktadır.

HIV/AIDS ve Modern Tıp

1. Araştırmalar:

   • HIV'in tedavisinde ve aşı geliştirilmesinde önemli ilerlemeler kaydedilmektedir.
   • Genetik mühendislik ve CRISPR gibi yöntemlerle tedaviye yönelik çalışmalar devam etmektedir.

2. "Tedavi Edilen" Vakalar:

   • Berlin Hastası ve Londra Hastası gibi çok nadir vakalarda, kemik iliği nakliyle HIV'in tamamen temizlendiği bildirilmiştir. Ancak bu, yaygın bir tedavi yöntemi değildir.

3. HIV’den Korunma Aşıları:

   • Aşı çalışmaları umut verici olmakla birlikte, henüz kesin koruyucu bir HIV aşısı bulunmamaktadır.

HIV/AIDS Hakkında Önemli Gerçekler

• Yaşam Süresi: ART sayesinde HIV ile yaşayan bireylerin yaşam süresi önemli ölçüde uzamıştır. Tedaviye erken başlanırsa normal bir yaşam süresi mümkündür.
• Tedaviye Erişim: Düşük ve orta gelirli ülkelerde ART tedavisine erişim önemli bir sorun olmaya devam etmektedir.
• Farkındalık: HIV/AIDS farkındalığını artırmak için her yıl 1 Aralık’ta Dünya AIDS Günü düzenlenmektedir.