Artrit Nedir?

Artrit, eklem iltihabı anlamına gelir ve vücuttaki bir veya birden fazla eklemde ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığına yol açan bir hastalıktır. Artrit, bir grup hastalığı kapsayan genel bir terimdir ve farklı türleri vardır. Artrit, genellikle yaşla ilişkilendirilse de, genç bireylerde ve hatta çocuklarda da görülebilir.

Artrit Türleri

Artritin farklı türleri vardır ve her biri farklı sebeplerle gelişebilir. En yaygın türler şunlardır:

1. Osteoartrit (Kıkırdak Artriti): Eklemdeki kıkırdağın aşınması nedeniyle ortaya çıkar. Kıkırdak, eklem uçlarını kaplayan ve eklem hareketini kolaylaştıran bir yapıdır. Bu tür artrit genellikle yaşlanma ile ilişkilidir ve eklemde ağrı, sertlik ve şişlik gibi belirtilere yol açar.

   • Belirtiler: Eklem ağrısı, sertlik, şişlik, hareket kısıtlılığı ve eklemde deformasyon.

2. Romatoid Artrit: Bağışıklık sisteminin, vücuda zarar veren bir otoimmün hastalık olarak eklem dokularını yanlışlıkla hedef alıp iltihaplanmasına neden olduğu bir hastalıktır. Genellikle iki taraflı eklemleri etkiler.

   • Belirtiler: Eklem şişliği, ağrı, sabah sertliği, yorgunluk, halsizlik, bazen vücutta başka belirtiler de olabilir (örneğin, ateş, kilo kaybı).

3. Psoriatik Artrit: Sedef hastalığı (psoriasis) ile ilişkili bir tür artrittir. Ciltteki sedef lezyonları ile birlikte eklem iltihabına neden olur.

   • Belirtiler: Deride döküntüler ve eklemde şişlik, ağrı ve hareket zorluğu.

4. Ankilozan Spondilit: Omurga ve pelvisteki eklemleri etkileyen, genellikle sırt ağrısı ve bel ağrısına yol açan iltihaplı bir hastalıktır. İlerleyen vakalarda eklemler kaynaşabilir.

   • Belirtiler: Sırt ağrısı, özellikle sabahları ve uzun süre oturduktan sonra artan sertlik.

5. Gut (Düzensiz Artrit): Kan dolaşımında ürik asit seviyelerinin yüksek olması nedeniyle eklemde kristallerin birikmesiyle oluşur. Genellikle ayak başparmağında şiddetli ağrılarla başlar.

   • Belirtiler: Şiddetli, ani ağrı, şişlik ve kızarıklık, genellikle tek bir eklemde (örneğin, ayak başparmağı).

6. Enfeksiyonel Artrit: Eklemde bakteriyel veya viral enfeksiyon nedeniyle oluşan artrittir. Enfekte olan eklemde şişlik, ağrı ve ateş gibi belirtiler görülür.

   • Belirtiler: Eklemde şişlik, ağrı, kızarıklık ve ateş.

Artritin Nedenleri

Artrit, çeşitli faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkabilir. Bu faktörler şunlardır:

• Yaş: Yaşlandıkça eklemdeki kıkırdakların aşınması artar, bu da osteoartrite neden olabilir.
• Genetik: Ailede artrit öyküsü olan bireylerde artrit gelişme riski daha yüksektir.
• Cinsiyet: Romatoid artrit ve lupus gibi bazı artrit türleri kadınlarda daha yaygındır.
• Fazla kilo: Aşırı kilolu olmak, eklemler üzerinde ekstra baskı yaratır, özellikle diz, kalça ve belde artrit gelişme riskini artırır.
• Travma veya yaralanmalar: Eklemdeki travmalar, gelecekte artrit gelişimine zemin hazırlayabilir.
• Bağışıklık Sistemi Problemleri: Otoimmün hastalıklar, romatoid artrit gibi hastalıkların başlıca sebeplerindendir.
• Enfeksiyonlar: Bakteriyel veya viral enfeksiyonlar, eklemde iltihaplanmaya yol açabilir.

Artritin Belirtileri

Artrit belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak genellikle şu şekilde sıralanabilir:

• Eklemde ağrı, şişlik ve hassasiyet.
• Hareket zorluğu ve eklemde sertlik.
• Sabahları eklemde sertlik veya ağrı artışı.
• Eklemde deformasyon (özellikle osteoartrit ve romatoid artritte).
• Kızarıklık ve ısınma.
• Yorgunluk, halsizlik.

Artrit Tedavisi

Artrit tedavisi, türüne ve şiddetine göre değişir, ancak genel tedavi yaklaşımları şunları içerir:

1. İlaç Tedavisi:

   • Ağrı kesiciler: Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) gibi ağrı kesiciler, ağrı ve iltihapla mücadelede kullanılır. Örneğin, ibuprofen veya naproksen.
   • Steroidler: Şiddetli iltihaplanmayı azaltmak için kortikosteroidler kullanılabilir.
   • DMARD'lar (Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs): Romatoid artrit gibi otoimmün artritlerde bağışıklık sistemini baskılamak için kullanılır.
   • Biyolojik ilaçlar: Romatoid artrit gibi hastalıkların tedavisinde bağışıklık sistemini hedef alarak daha spesifik tedavi sağlanabilir.

2. Fizik Tedavi ve Egzersiz:

   • Fizik tedavi, eklem hareketliliğini artırmaya yardımcı olabilir.
   • Düzenli egzersiz, eklemlerin güçlenmesine ve ağrının azaltılmasına yardımcı olabilir.

3. Cerrahi Müdahale:

   • Eklem protezi: Şiddetli artrit vakalarında, eklemdeki hasarın giderilmesi için protez eklem yerleştirme (örneğin, kalça veya diz protezi) yapılabilir.
   • Eklem onarımı: Eklemlerdeki yıpranmış kısımlar onarılabilir.

4. Alternatif Tedaviler:

   • Sıcak/soğuk tedavi: Eklemdeki şişliği ve ağrıyı hafifletmek için sıcak veya soğuk kompresler kullanılabilir.
   • Bitkisel tedaviler: Zerdeçal, zencefil gibi anti-inflamatuar özellikleri olan bitkiler artrit tedavisinde yardımcı olabilir.
   • Akupunktur: Bazı hastalar, akupunkturun ağrı ve iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olduğunu bildirmiştir.

Artriti Önlemek İçin Yapılabilecekler

• Sağlıklı bir kiloyu korumak.
• Düzenli egzersiz yapmak, eklem hareketliliğini artırır ve kasları güçlendirir.
• Doğru postür ve ergonomik çalışma koşulları sağlamak, özellikle sırt ve boyun sağlığı için önemlidir.
• Yaralanmalardan korunmak, eklemdeki travmaların artrite yol açmasını engelleyebilir.

Artrit tedavisinde, kişiye özel bir yaklaşım gereklidir. Bir doktora başvurmak, uygun tedavi planı oluşturulmasına yardımcı olacaktır.