Veritabanı Ne Demek?

Veri Tabanı (Database), düzenli bir şekilde yapılandırılmış verilerin depolandığı, yönetildiği ve gerektiğinde erişildiği bir sistemdir. Veritabanları, bilgiyi kolayca aramak, düzenlemek ve üzerinde işlem yapmak için kullanılır. Genellikle, büyük miktarda veriyi saklamak ve bu verilere hızlı ve güvenilir bir şekilde erişmek için kullanılırlar.

Veritabanı Türleri

1. Yapısal (Relational) Veritabanları:

   • Veriler tablo formatında saklanır.
   • Tablo, sütunlar (kolonlar) ve satırlar (kayıtlar) içerir.
   • SQL (Structured Query Language) kullanılır.
   • Örnekler:
     • MySQL
     • PostgreSQL
     • Microsoft SQL Server
     • Oracle Database

2. Yapısal Olmayan (NoSQL) Veritabanları:

   • Esnek veri modelleri kullanılır. Tablo yerine belgeler, anahtar-değer çiftleri, grafikler veya sütunlar kullanılabilir.
   • Büyük veri, gerçek zamanlı uygulamalar için idealdir.
   • Örnekler:
     • MongoDB
     • Cassandra
     • Redis
     • Couchbase

3. Hibrit Veritabanları:

   • Hem yapısal hem de yapısal olmayan verileri destekler.
   • Örnek: Cosmos DB

4. Bulut Tabanlı Veritabanları:

   • Veriler bulut ortamında saklanır ve yönetilir.
   • Örnekler:
     • Amazon RDS
     • Google Cloud Firestore
     • Azure SQL Database

5. Grafik Veritabanları:

   • Veriler düğümler (nodes) ve kenarlar (edges) şeklinde saklanır.
   • Karmaşık ilişkileri yönetmek için idealdir.
   • Örnekler:
     • Neo4j
     • ArangoDB

6. Hafıza İçi Veritabanları:

   • Veriler RAM'de saklanır, bu da yüksek hızlı veri erişimini sağlar.
   • Örnek: Redis

Veritabanı Yönetim Sistemleri (DBMS)

DBMS, veritabanlarını oluşturmak, yönetmek ve kullanmak için kullanılan yazılımlardır.

Özellikleri:

• Veritabanını düzenlemek ve güncellemek.
• Kullanıcıların veriye güvenli bir şekilde erişmesini sağlamak.
• Yedekleme ve veri kurtarma özellikleri sunmak.

Popüler DBMS Yazılımları:

• MySQL: Açık kaynaklı ve yaygın kullanılan bir ilişkisel veritabanı.
• Oracle DB: Kurumsal düzeyde güçlü bir ilişkisel veritabanı.
• PostgreSQL: Açık kaynaklı, gelişmiş özelliklere sahip bir veritabanı.
• Microsoft SQL Server: Microsoft'un ilişkisel veritabanı çözümü.
• MongoDB: NoSQL ve belge tabanlı bir veritabanı.

Veritabanı Kullanım Alanları

1. E-ticaret: Ürün bilgileri, müşteri verileri ve sipariş geçmişini saklamak.

2. Sağlık: Hasta kayıtları, tıbbi geçmiş ve laboratuvar sonuçlarını saklamak.

3. Finans: Banka işlemleri, müşteri hesapları ve kredi kartı bilgileri.

4. Eğitim: Öğrenci bilgileri, ders kayıtları ve sınav sonuçları.

5. Sosyal Medya: Kullanıcı bilgileri, mesajlar ve gönderiler.

Veritabanı Avantajları

1. Veri Organizasyonu: Veriler düzenli bir şekilde saklanır ve kolayca aranabilir hale gelir.

2. Çok Kullanıcılı Erişim: Aynı anda birden fazla kullanıcı veritabanına erişebilir.

3. Veri Güvenliği: Kullanıcı erişim yetkileri ve veri şifreleme ile güvenlik sağlar.

4. Veri Tutarlılığı: Veritabanları, aynı veri üzerinde yapılan işlemlerin tutarlı olmasını sağlar.

5. Veri Yedekleme ve Kurtarma: Olası bir veri kaybı durumunda veriyi geri yükleme imkânı sunar.

Veritabanı Mimarisinde Kavramlar

1. Tablo: Verilerin saklandığı temel birimdir. Satır (kayıt) ve sütunlardan oluşur.

2. Satır (Row): Tablo içindeki bir veri kaydını temsil eder.

3. Sütun (Column): Veri türlerini ve niteliklerini temsil eder (örneğin, ad, soyad, yaş).

4. Birincil Anahtar (Primary Key): Her kaydı benzersiz şekilde tanımlayan sütun veya sütunlar.

5. Yabancı Anahtar (Foreign Key): İlişkisel veritabanlarında bir tablodaki sütunun başka bir tabloya referansını belirtir.

6. İndeks (Index): Veriye daha hızlı erişim sağlamak için kullanılır.

SQL ve Veritabanı

SQL (Structured Query Language), ilişkisel veritabanlarında veri yönetimi ve sorgulama için kullanılan standart bir dildir.

SQL Örnekleri:

• Veri Ekleme: INSERT INTO tablo_adi (sütun1, sütun2) VALUES (deger1, deger2);

• Veri Sorgulama: SELECT sütun1, sütun2 FROM tablo_adi WHERE kosul;

• Veri Güncelleme: UPDATE tablo_adi SET sütun1 = yeni_deger WHERE kosul;

• Veri Silme: DELETE FROM tablo_adi WHERE kosul;

Veritabanı Güvenliği

1. Kullanıcı Yetkilendirme:Yalnızca belirli kullanıcıların verilere erişim izni olması.

2. Şifreleme:Verilerin aktarım sırasında veya depolamada şifrelenmesi.

3. Yedekleme:Veri kaybını önlemek için düzenli olarak yedek alınması.

4. SQL Injection Koruması:Güvenlik açıklarına karşı SQL sorgularının korunması.

Sonuç

Veritabanları, modern bilgi sistemlerinin temel taşıdır. Doğru yapılandırılmış bir veritabanı, verilerin güvenli ve verimli bir şekilde saklanmasını sağlar. İlişkisel veya NoSQL çözümler gibi farklı türleri, ihtiyaçlara göre esneklik sunar ve çeşitli sektörlerde geniş bir kullanım alanı bulur.