Toprak Horizonu Nedir?

Toprak horizonları, toprak profilinde yer alan farklı katmanlardır. Bu katmanlar, toprak oluşumunun farklı aşamalarını ve toprak üzerinde gerçekleşen fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreçleri yansıtır. Toprak horizonları, toprağın üst kısmından en derinine kadar farklı derinliklerdeki özelliklerin değişmesine göre sınıflandırılır. Genellikle, her bir horizon belirli bir toprak tipi ve bileşeni ile ilişkilidir.

Toprak horizonları şunlardır:

1. O Horizon (Organik Katman)

• Özellikleri:
  • Bu katman, genellikle ölü organik maddelerin (bitki örtüsü, yapraklar, kökler, hayvan atıkları) birikmesinden oluşur.
  • Kısmi olarak ayrışmış organik maddeler bulunur.
  • O horizonunda toprak canlılarının (bakteriler, mantarlar, solucanlar) aktif olduğu bir ortam bulunur.
• Konumu:
  • Toprağın en üst katmanıdır ve genellikle toprak yüzeyine yakın bir yerde bulunur.
• Önemli:
  • Organik madde bakımından zengin olup, toprak besin maddelerinin çoğu burada bulunur ve bitkiler için besin kaynağı sağlar.

2. A Horizon (Toprak Yüzeyi / Mineral Katman)

• Özellikleri:
  • Organik maddelerin (humus) karıştığı, minerallerin yoğun olduğu katmandır.
  • Bu katman, toprak oluşumunda en önemli rolü oynayan ve bitkilerin büyümesi için gerekli besin maddelerinin bulunduğu yerdir.
  • A horizonunda toprak partikülleri (kum, silt, kil) ve organik madde birbirine karışmıştır.
• Konumu:
  • O horizonunun hemen altında yer alır ve bitkilerin köklerinin çoğunlukla bu katmanda yerleştiği katmandır.
• Önemli:
  • Bu katman, tarım için en verimli toprak katmanıdır.

3. E Horizon (İzole Katman veya Elüvasyon Katmanı)

• Özellikleri:
  • Minerallerin ve besin maddelerinin, suyun etkisiyle yukarı katmanlardan bu katmana taşındığı (yıkama veya elüvasyon) bölgedir.
  • Bu katmanda organik madde içeriği düşer, ancak silis, alüminyum ve demir oksitler gibi mineral birikintileri görülebilir.
• Konumu:
  • A horizonunun altındaki katmandır ve genellikle daha az verimli olup, suyun etkisiyle bazı minerallerin yıkanması sonucu oluşur.
• Önemli:
  • Bu katman, toprakların mineral besin maddelerinin ve besinlerin kaybolduğu bir bölge olarak bilinir.

4. B Horizon (Birikim Katmanı veya İnvasyon Katmanı)

• Özellikleri:
  • Minerallerin ve diğer maddelerin biriktiği (illuviye) katmandır.
  • Bu katmanda alüminyum, demir, kalsiyum karbonat gibi maddelerin birikimi sıkça görülür.
  • Bitkilerin kökleri, B horizonunun üst kısmına kadar ulaşabilir, ancak bu katmanda organik madde miktarı düşer.
• Konumu:
  • E horizonunun altında yer alır ve genellikle toprak profilinin derinliklerinde bulunur.
• Önemli:
  • B horizonunda biriken maddeler, toprak verimliliği ve su tutma kapasitesini etkileyebilir.

5. C Horizon (Anakaya Katmanı)

• Özellikleri:
  • Toprağın alt kısmı olan bu katman, kayaçların veya kayaların ayrışmış haliyle bulunan katmandır.
  • Bu katman, toprağın mineral kaynağıdır ve toprak oluşumunda önemli bir rol oynar.
• Konumu:
  • B horizonunun altında yer alır ve çoğunlukla ana kayaçlar veya kayaç kalıntıları içerir.
• Önemli:
  • C horizonunun özellikleri, toprağın pH düzeyini, besin maddelerini ve toprak türünü etkileyebilir.

6. R Horizon (Ana Kaya Katmanı)

• Özellikleri:
  • R horizon, toprağın en derin katmanıdır ve genellikle sert kayaçlardan oluşur.
  • Bu katman, ayrışmış kayaçlardan farklı olarak, genellikle kırılmamış ve değişmemiş katmanları ifade eder.
• Konumu:
  • C horizonunun altında yer alır ve genellikle toprağın en derin kısmıdır.
• Önemli:
  • Toprak oluşumu, R horizonunun üzerinde yer alan katmanlardan başlar.

Toprak Horizonlarının Sırası:

1. O Horizon - Organik maddeler ve humus.
2. A Horizon - Toprak yüzeyi, organik madde ve mineral karışımı.
3. E Horizon - Minerallerin ve besin maddelerinin taşındığı katman.
4. B Horizon - Minerallerin ve besin maddelerinin biriktiği katman.
5. C Horizon - Ayrışmış kayaçlar ve ana kaya katmanı.
6. R Horizon - Sert kaya veya ana kaya katmanı.

Toprak horizonları, toprak tiplerinin ve verimliliğinin anlaşılmasında önemli bir araçtır. Bu horizonlar, toprak oluşumu sürecini anlamamıza yardımcı olur ve toprak işleme, sulama ve tarım uygulamaları gibi çeşitli alanlarda önemli bilgiler sunar.