SUSAM

Susam (Sesamum indicum), Pedaliaceae (susamgiller) familyasına ait, yıldız şeklinde beyaz, pembe veya mor çiçekler açan, tek yıllık bir bitkidir. Tropikal ve subtropikal iklimlerde yetişir ve özellikle Asya, Afrika ve Orta Doğu bölgelerinde yaygın olarak tarımı yapılır. Susam bitkisi, tohumları ile bilinir ve bu tohumlar, yağ, gıda ürünleri, işlenmiş gıda ve hatta kosmetik endüstrilerinde geniş bir kullanım alanına sahiptir.

1. Genel Özellikler

• Botanik Adı: Sesamum indicum
• Aile: Pedaliaceae (Susamgiller)
• Yapraklar: Uzun, yeşil ve ince yapraklardır.
• Çiçekler: Beyaz, pembe veya mor renklerde, yıldız şekilli çiçekler açar.
• Sap: İnce, dik ve tüylü bir gövdeye sahip olup, 0.5-2 metreye kadar boylanabilir.
• Tohumlar: Genellikle küçük, oval şekilli ve beyaz, kahverengi, siyah veya kırmızı renklerde olabilir. Susam tohumları besin değeri açısından zengindir ve yağ, protein, lif ve çeşitli vitaminler içerir.

2. Kullanım Alanları

Gıda Ürünleri:

• Susam Tohumları: Yüksek kaliteli yağ içeriği ile bilinir ve çörek, tatlılar, salatalar ve ekmekler gibi birçok gıda ürününde kullanılır. Susam, ekstra saf zeytinyağı olarak da kullanılabilir ve yemeklere lezzet katmak için kullanılır.
• Tahin: Susamın öğütülerek elde edilen kremamsı bir ürünü olan tahin, özellikle Orta Doğu ve Akdeniz mutfağında yaygın olarak kullanılır. Hummus, helva, salata sosları ve çeşitli yemeklerde bulunabilir.
• Susam Yağı: Susam tohumu, susam yağı üretimi için yaygın olarak kullanılır. Bu yağ, kızartmalar ve soğuk yemeklerde zeytinyağı gibi kullanılır. Ayrıca fırıncılık ve dondurma yapımı gibi alanlarda da yer alır.
• Susam Çekirdekleri: Ham veya kavrulmuş olarak, genellikle ekmek, kraker, bisküvi ve kurabiye gibi tatlı ve tuzlu ürünlerin üzerine serpilir.

Sağlık Faydaları:

Susam, besleyici değeri yüksek bir tohumdur ve sağlık açısından pek çok fayda sağlar:

• Kalp Sağlığı: Susam, doğal yağ asitleri, özellikle oleik asit ve linoleik asit içerir. Bu yağlar, kolesterol seviyelerini düzenlemeye yardımcı olabilir ve kalp sağlığını korur.
• Kemik Sağlığı: Susam, kalsiyum bakımından zengindir. Bu da kemik sağlığını destekler, osteoporoz riskini azaltabilir.
• Sindirim Sağlığı: Yüksek lif içeriği, sindirimi kolaylaştırır ve kabızlık sorununa karşı faydalıdır.
• Cilt Sağlığı: Susamda bulunan çinko, cilt sağlığını destekler ve sivilce, dökülme gibi cilt problemleriyle mücadele eder.
• Antioksidanlar: Susam, lignanlar ve sesamin gibi antioksidanlar içerir, bu maddeler vücuttaki serbest radikalleri nötralize ederek yaşlanmayı ve hastalıkları engellemeye yardımcı olabilir.
• Kanserle Mücadele: Susamda bulunan sesamin, bazı kanser türlerine karşı koruyucu özellik gösterdiği düşünülen bir bileşiktir.

Diğer Kullanım Alanları:

• Hayvancılık: Susam, hayvan yemi olarak da kullanılır. Susam tohumu, protein ve yağ içeriği yüksek olduğu için özellikle sığır ve koyun yemlerinde tercih edilir.
• İlaç ve Kozmetik: Susam yağı, nemlendirici ve anti-aging özellikleriyle kozmetik ürünlerinde kullanılır. Ayrıca, bazı ilaçlarda şifalı bitki olarak yer alabilir.

3. Tarım ve Yetiştiricilik

Toprak ve İklim İhtiyaçları:

Susam, sıcak ve kurak iklimlere uygun bir bitkidir. Genellikle tropikal ve subtropikal bölgelerde yetişir, ancak bu bitki sıcak yaz mevsiminde ılıman bölgelerde de ekilebilir. Beyaz topraklar ve iyi drene edilmiş topraklar susam için uygundur. Susam, ağaç gölgesi altında yetişmez, doğrudan güneş ışığına ihtiyaç duyar.

Ekim ve Hasat:

Susam, genellikle tohumdan yetiştirilir ve ekimden sonra yaklaşık 3-4 ay içinde hasat edilir. Tohumlar, toprak ısısının 21-28°C olduğu sıcak mevsimlerde ekilir. Susam bitkisi, sıcak ve kurak koşullarda verimlidir.

Verim ve Üretim:

Susam bitkisi, toprak ve iklim koşullarına göre düşük ve orta verimlilik gösterebilir. Ortalama verim, hektar başına 500-800 kg arasında değişebilir.

4. Ekonomik Önemi

Susam, dünya çapında önemli bir tarım ürünü olup, özellikle Asya, Afrika ve Orta Doğu bölgelerinde geniş bir üretim alanına sahiptir. Hindistan, Çin ve Tanzanya, susam üretiminde lider ülkelerdir. Türkiye'de ise özellikle Adana ve Mersin gibi illerde yetiştiriciliği yaygındır.

İhracat:

Susam, ihracat açısından da önemli bir üründür. Hindistan, Çin ve Etiyopya gibi ülkeler, dünya pazarlarına büyük miktarda susam ihraç etmektedir. Özellikle susam yağı ve tahin, dünya genelinde oldukça rağbet görür.

Sonuç

Susam, besin değeri yüksek ve çok yönlü kullanım alanlarına sahip bir bitkidir. Hem gıda endüstrisi hem de sağlık sektöründe faydaları ile önemli bir yer tutar. Susam yağı, tahin ve tohumlar, dünyada birçok mutfakta temel malzemelerdir. Tarım açısından da yüksek verimli ve ekonomiye katkı sağlayan bir ürün olan susam, dünya çapında yetiştirilmekte ve birçok alanda kullanılmaktadır.