SAĞLIKLI SU HAVZALARI NE DEMEK?

Havza Nedir?

Bir havza (bir akarsuya, göle veya nehre akan arazi alanı) etrafını saran su kütlesindeki su kalitesini etkiler. Su kütleleri (örneğin göller, nehirler ve akarsular) gibi, bireysel havzalar da benzerlikleri paylaşır ancak aynı zamanda birçok yönden farklılık gösterir. Bir Ülkenin her santimetresi bir havzanın parçasıdır; başka bir deyişle, tüm araziler göle, nehre, dereye veya başka bir su kütlesine akar ve kalitesini doğrudan etkiler. Hepimiz karada yaşadığımız için hepimiz bir havzada yaşıyoruz; dolayısıyla havzanın durumu herkes için önemlidir.

Havzalar farklı coğrafi ölçeklerde de mevcuttur. Örneğin Kızılırmak Nehri devasa bir havzaya sahiptir. Eğer o havzada yaşıyorsanız aynı zamanda daha küçük, herhangi yerel bir derenin veya sonunda Kızılırmağa akan nehrin havzasında da yaşıyorsunuz demektir. Sağlıklı havza faaliyetleri için ana havzadan ziyade esas olarak bu küçük havzalara odaklanmak daha doğrudur.

Sağlıklı Havza Nedir?

Sağlıklı bir havza, doğal arazi örtüsünün aşağıdakileri desteklediği havzadır:

• Dinamik, hidrolojik ve jeomorfolojik doğal değişim aralıkları içindeki süreçler,
• Yerli su ve hayvan türlerini desteklemek için yeterli boyut ve bağlantıya sahip habitat kıyıdaş türler ve
• Sağlıklı biyolojik toplulukları destekleyebilecek fiziksel ve kimyasal su kalitesi koşulları.

Nehir kıyısı bölgesi de dahil olmak üzere peyzajdaki doğal bitki örtüsü, doğal akış rejiminin* ve göller ile sulak alanlardaki su seviyelerindeki dalgalanmaların korunmasına yardımcı olur. Bu da su habitatlarının temelini oluşturan tortu depolama ve biriktirme gibi doğal jeomorfik süreçlerin korunmasına yardımcı olur. Sudaki ve nehir kıyısındaki habitatların boylamsal, yanal, dikey ve zamansal boyutlarda bağlantısı, kimyasal ve fiziksel malzemelerin akışının ve canlıların hareketinin sağlanmasına yardımcı olur.

Sağlıklı bir havza, sağlıklı su ekosistemlerini destekleyecek yapıya ve işleve sahiptir. Sağlıklı bir havzanın temel bileşenleri şunları içerir:

• Sağlam ve çalışır durumdaki kaynak suları, taşkın yatakları, nehir kıyısı koridorları, biyotik sığınak, yayın içi doğal ortam ve biyotik topluluklar;
• peyzajdaki doğal bitki örtüsü;
• Hidroloji, sediman taşınımı, akarsu jeomorfolojisi ve konumu için beklenen bozulma rejimleri.

Bir akarsuyun akış rejimi, akış büyüklüğü, zamanlaması, sıklığı, süresi ve değişim hızının karakteristik modelini ifade eder. Akış rejimi, su ekosistemlerinin ve biyolojik toplulukların sağlığının şekillenmesinde merkezi bir rol oynar. Doğal akış rejimlerinin değiştirilmesi (örneğin, daha sık sel baskınları) sudaki habitatın miktarını ve kalitesini azaltabilir, sudaki yaşamı bozabilir ve ekosistem hizmetlerinin kaybına neden olabilir.

Sağlıklı Havzalar Çok Yaygın Mıdır?

Ne yazık ki değil. Sağlıklı su havzaları, özellikle ülkelerin kentleşmiş, çiftçilik yapılmış veya madencilik yapılan diğer birçok bölgesinde nadirdir.

Sağlıklı Havzalar Beni Nasıl Etkileyebilir?

Sağlıklı su havzalarından ortalama vatandaş tarafından genellikle görülmeyen ve tanınmayan çeşitli şekillerde potansiyel olarak faydalanabilirsiniz:

• Göllerin, nehirlerin veya akarsuların kullanımını içeren hemen hemen her türlü yüksek kaliteli açık hava rekreasyon alanı için sağlıklı havzalar gereklidir. Büyük balıkçılık fırsatları genellikle insanların balık tutmayı sevdiği suları çevreleyen sağlıklı havzalardan kaynaklanmaktadır.
• İçme suyunuz, eğer bir yüzey suyu kaynağından geliyorsa, su kaynağının etrafındaki sağlıklı bir havza, kirliliği ücretsiz olarak filtreliyorsa, arıtılması çok daha ucuz olabilir.
• Bozulmuş sular yerine sağlıklı suların yakınında ikamet edecek kadar şanslıysanız mülk değerleriniz daha yüksek olabilir.

Sağlıklı su havzaları sayesinde sizin ve topluluğunuzun yaşam kalitesi bu ve diğer yönlerden daha iyi olabilir; Şimdi sağlıksız su havzalarının sizi de nasıl etkileyebileceğini hayal edin.

Havzaların Neden Korunması Gerekir?

Sağlıklı havzalar yalnızca su kalitesini iyi yönde etkilemekle kalmaz, aynı zamanda orada yaşayan insan topluluklarına ve yaban hayatına da daha büyük faydalar sağlar.

Bir su havzası (bir akarsuya, göle veya nehre akan arazi alanı) etrafını saran su kütlesindeki su kalitesini etkiler. Sağlıklı havzalar yalnızca su kalitesinin korunmasına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda orada yaşayan insanlara ve yaban hayatına, bozulmuş havzalardan daha fazla fayda sağlar. Hepimiz bir su havzasında yaşıyoruz ve su havzasının durumu, suyu kullanan ve suya ihtiyacı olan herkes ve her şey için önemlidir. 

Sağlıklı su havzaları, ekonomimizi, çevremizi ve yaşam kalitemizi destekleyen temiz içme suyu, verimli balıkçılık ve açık hava rekreasyonu gibi kritik hizmetleri sağlar. Temiz suların sağlığı, çevredeki havzaların koşullarından büyük ölçüde etkilenir; bunun başlıca nedeni, kirleticilerin karadan suya akıp gidebilmesi ve ciddi zararlara neden olabilmesidir. 

Akarsular, göller, nehirler ve diğer sular, havzaları aracılığıyla peyzajla ve peyzajın tüm faaliyetleriyle birbirine bağlıdır. Doğal olarak değişen göl seviyelerinden, yeraltı suyuna giden ve yeraltı suyundan gelen su hareketinden ve akarsu akış miktarından etkilenirler. Orman yangınları, yağmur suyu akış düzenleri ve kirlilik kaynaklarının konumu ve miktarı gibi diğer faktörler de sularımızın sağlığını etkiler.

Kara ve su arasındaki bu dinamikler, su yollarımızın sağlığını ve belirli bir bölgede bulunan sudaki yaşam türlerini büyük ölçüde belirler. Su ekosistemlerinin etkili bir şekilde korunması, bunların birbirleriyle ve çevrelerindeki su havzalarıyla olan bağlantılarının tanınmasını sağlar. Ne yazık ki insan faaliyetleri birçok suyu ve havzalarını büyük ölçüde değiştirdi.

Sağlıklı Havzaların Korunması İçin Neler Yapılabilir?

Çok geniş bir faaliyet yelpazesine sağlıklı su havzalarının korunması denilebilir. Bunlar düzenleyici ve düzenleyici olmayan yaklaşımları içerebilir.

• Ortaya çıkan su kalitesi sorunları,
• Su habitatının kaybı ve parçalanması,
• değişen su akışı ve kullanılabilirliği,
• istilacı türler ve
• iklim değişikliği.

Sağlıklı Bir Havza Nasıl Belirlenir?

Çevre sağlığını ve yaşam kalitesini iyi ya da kötü yönde etkileyebilecek kelimenin tam anlamıyla yüzlerce havza özelliği (çevresel özellikler, bozulma kaynakları ve toplumsal faktörler gibi) vardır. Bu özelliklerin belirlenmesi ve karşılaştırılması havza değerlendirmesi olarak bilinir. Bu süreç, eyaletler gibi geniş alanlardaki havza koşullarını karşılaştırmanın ve geri kalanlar arasında sağlıklı havzaları bulmanın ana yoludur.

 Sağlıklı Havzaların Faydaları

Neden sağlıklı havzaları belirleyip koruyoruz? Sağlıklı havzalar, çoğu zaman toplulukların kendilerinin yapmak zorunda olmadığı veya parasını ödemek zorunda olmadığı 'ücretsiz işleri' gerçekleştirerek insanların ve genel olarak çevrenin yaşam kalitesini pek çok açıdan önemli ölçüde etkiler. Sağlıklı durumdaki havzaların faydalı rolleri şaşırtıcı derecede geniş kapsamlı olabilir ve ekosistem hizmetlerini, ekonomik faydaları, fiziksel ve zihinsel sağlık faydalarını içerebilir.

Ekosistem Faydaları ve Hizmetleri

Sağlıklı su havzaları, bunlarla sınırlı olmamak üzere aşağıdakileri içeren birçok ekosistem hizmeti sağlar: besin döngüsü, karbon depolama, erozyon/çökelme kontrolü, biyolojik çeşitliliğin artması, toprak oluşumu, yaban hayatı hareket koridorları, su depolama, su filtreleme, taşkın kontrolü, gıda, kereste ve rekreasyon. istilacı türlere karşı hassasiyetin azalması, iklim değişikliğinin etkileri ve diğer doğal afetler. Bu ürün ve hizmetler sosyal, çevresel ve ekonomik refahımız için gereklidir.

Sağlıklı havzaların sağladığı çok çeşitli kritik ekosistem hizmetleri, arazi kullanımı kararları alınırken sıklıkla yeterince değerlendirilmiyor. Doğal sistemlerin karmaşıklığı ve ekonomik emsaller nedeniyle belirli bir ekosistem hizmetine bir dolar tutarı tahsis etmek zordur. Bununla birlikte, sağlam ve sağlıklı ekosistemlerin maliyetli restorasyon ve ekosistem hizmetlerinin değiştirilmesini önlediği ve uzun vadeli ekonomik fırsatlar ve istihdam sağladığı gerçeğini destekleyen çok sayıda araştırma ve kanıt bulunmaktadır. Bazı sağlıklı havza ekosistemi hizmetleri şunları içerir:

• Geliştirilmiş su kalitesi. Doğal manzaralar ve taşkın yatakları, kirleticileri noktasal ve noktasal olmayan kaynaklardan filtreler, besin döngüsünü destekler ve tortunun korunmasına yardımcı olur.
• Karbon depolama fırsatları. Bozulmamış doğal arazi örtüsüne ve toprak kaynaklarına sahip havzalar, karbonu tutma ve böylece sera gazı emisyonlarını dengeleme kapasitesine sahiptir.
• İklim değişikliği tehditleri karşısında dayanıklılığın artması. Sağlam taşkın yatakları ve nehir kıyısındaki alanlar, sağlıklı su havzalarının daha aşırı hava koşullarına ve iklim değişikliğiyle ilişkili yağış değişikliklerine daha iyi uyum sağlamasına olanak tanır.
• İstilacı türlerin kolonizasyonu riskinin azalması. Doğal olarak işleyen ekosistemler daha dayanıklıdır ve yerli türleri destekleyerek istilacı türlerle rekabet etmelerine yardımcı olabilir.

Ekonomik faydalar

Sağlıklı su havzalarının korunması, su arıtma tesislerinin sermaye maliyetlerini azaltabilir ve sel nedeniyle mülk ve altyapıya gelebilecek zararları azaltabilir, böylece gelecekteki maliyetlerden kaçınılabilir. Ek olarak, sağlıklı su havzalarının korunması, mülk değeri primleri, rekreasyon ve turizm yoluyla gelir elde edilmesini sağlar:

İçme suyu arıtma ve altyapı maliyetlerinde azalma. Doğal peyzajlar kirleticileri filtreler ve su kalitesini korur.

Taşkın önleme maliyetlerinde azalma. Taşkın yatakları ve doğal peyzajlar taşkın alanını ve etkilerini en aza indirir, kamu drenaj altyapısı üzerindeki yükü azaltır ve yeraltı suyunun beslenmesini artırır

Artan gelirler ve iş fırsatları. Sağlıklı su havzaları balıkçılık, tekne gezintisi, yüzme, yürüyüş, bisiklete binme, yaban hayatı izleme ve ekoturizm için geniş fırsatlar sağlar.

Artan mülk değerleri. Sağlıklı su havzalarının yakınındaki konutlar, bozulmuş ekosistemlerin ve bozulmuş suların içindeki veya çevresindeki konutlardan daha yüksek mülkiyet değerlerine sahiptir.

Fiziksel ve Ruh Sağlığına Faydaları

Sağlıklı su havzaları genellikle daha ucuz arıtma gerektiren daha temiz içme suyu üretir

Daha düşük hastalık oranları. Yeşil alan manzaralı işyerlerinde daha az hastalık vakası bildiren çalışanlar bulunmaktadır. Doğal manzarayı deneyimleyebilen hastane hastaları, ameliyat sonrası kalış süresini kısaltır, ameliyat sonrası komplikasyonları azaltır ve daha az ağrı kesici ilaç alır.

Stresin azalması ve bilişsel gelişimin artması.

Egzersiz yapma olasılığı daha yüksektir. İnsanların parklar, patikalar, yeşil yollar ve ormanlar gibi rekreasyon alanlarına kolay erişimleri varsa egzersiz yapma olasılıkları daha yüksektir. Düzenli egzersiz yapan kişiler genellikle daha sağlıklıdır, daha az sigorta talepleri vardır ve hastanelerde daha az zaman harcarlar, dolayısıyla toplumsal sağlık bakım maliyetleri de daha düşüktür.