Dışsal Motivasyon Nedir?

Dışsal motivasyon, bir kişinin bir hedefe ulaşmak, bir davranışı sergilemek veya bir görevde başarılı olmak için dışsal ödüller, takdir veya cezalar gibi dış etkenlere dayalı olarak harekete geçmesidir. Dışsal motivasyon, içsel tatmin veya keyiften ziyade, genellikle somut ödüller veya dışsal tanınma beklentisiyle hareket etmeyi içerir.

Dışsal Motivasyonun Temel Özellikleri

1. Ödüller ve Takdir: Dışsal motivasyonun en yaygın kaynağı ödüller ve takdirdir. İnsanlar, ödüller almak (para, hediye, terfi vb.) veya başkalarından onay almak için belirli bir davranış sergilerler.

2. Cezalar: Dışsal motivasyonun bir başka unsuru da cezalar veya olumsuz sonuçlardır. Bir kişi, olumsuz sonuçlardan kaçınmak için belirli bir davranışı sergileyebilir. Örneğin, işini kaybetmemek için iyi çalışmak.

3. Kısa Vadeli Hedefler: Dışsal motivasyon genellikle kısa vadeli hedeflere ulaşmak için kullanılır. Bu tür motivasyon, belirli bir ödül veya sonuç elde etmek amacıyla çalışmayı teşvik eder.

4. Başkalarının Beklentileri: Dışsal motivasyon, başkalarının beklentileri veya talepleriyle de şekillenir. Bu, öğretmenlerin veya yöneticilerin beklentilerine cevap verme gibi dışsal baskılarla motive olmayı içerir.

5. Toplumsal Kabul ve Statü: Toplum tarafından takdir edilmek, daha yüksek bir statü kazanmak veya sosyal onay almak da dışsal motivasyon kaynaklarıdır. Bu, özellikle grup içi başarılar ve toplumsal prestij arayışını içerir.

Dışsal Motivasyonun Sağladığı Faydalar

1. Hızlı ve Somut Sonuçlar: Dışsal motivasyon, genellikle kısa vadeli ve somut ödüllerle ilgilidir. Bu, bireyleri hemen harekete geçirebilir ve hızlı sonuçlar elde etmelerini sağlayabilir.

2. Motivasyonu Başlatma: Dışsal ödüller, kişilerin bir görev için harekete geçmelerine yardımcı olabilir. Bazen içsel motivasyon eksik olsa da, dışsal ödüller kişiyi motive edebilir.

3. Başarıları Tanıma ve Ödüllendirme: Dışsal ödüller, bireylerin çabalarını tanıma ve takdir etme yollarıdır. Bu, özellikle iş yerlerinde performans ödülleri ve terfiler gibi durumlarda yaygındır.

4. Disiplin ve Kurallar: Dışsal motivasyon, disiplin ve kurallara uygunluğu teşvik edebilir. Örneğin, okulda veya iş yerinde belirli kurallara uyarak ödüller almak veya cezalarla karşılaşmaktan kaçınmak.

Dışsal Motivasyonu Artırma Yöntemleri

1. Ödül Sistemi Oluşturmak: Kendinize dışsal ödüller belirlemek, motivasyonu artırabilir. Örneğin, belirli bir hedefi tamamladıktan sonra kendinize bir ödül verebilirsiniz (bir tatil, yeni bir telefon gibi).

2. Takdir ve Tanıma: Başkalarının takdirini almak ve ödüller görmek, dışsal motivasyonu artırabilir. Bu, başarıları kutlamak veya iş yerinde iyi performans sergilemekle olabilir.

3. Rekabet ve Yarışmalar: Dışsal motivasyonu artırmak için rekabetçi ortamlar oluşturmak etkili olabilir. Örneğin, bir yarışmaya katılmak veya ödüller için yarışmak.

4. Özel İzinler veya Fırsatlar: Başarıya ulaşan kişilere özel fırsatlar sunmak, dışsal motivasyonu teşvik edebilir. Örneğin, iyi performans gösteren çalışanlara ek tatil günleri verilmesi.

5. Dışsal Hedefler Belirlemek: Dışsal motivasyon, belirli hedeflere ulaşmak için odaklanabilir. Örneğin, terfi almak için belirli iş hedeflerine ulaşmak.

İçsel ve Dışsal Motivasyon Arasındaki Farklar

• İçsel Motivasyon: Kişinin yaptığı işten, aktivitelerden veya süreçten doğrudan tatmin duyması, herhangi bir dışsal ödül beklememesi. Kişi sadece yaptığı şeyin kendisinden keyif alır ve zevk alır.

• Dışsal Motivasyon: Kişinin bir faaliyet veya davranışı, dışsal ödüller (ödüller, takdir, para vb.) veya dışsal baskılar (cezalar, toplumsal beklentiler vb.) nedeniyle yapmasıdır. Kişi, ödül kazanmayı veya cezadan kaçmayı hedefler.

Dışsal Motivasyonun Olumsuz Yönleri

1. Bağımlılık: Sürekli dışsal ödüller almak, kişiyi bu ödüllere bağımlı hale getirebilir ve içsel motivasyonun gelişmesine engel olabilir. Ödüller azaldığında, motivasyon kaybolabilir.

2. Hedefin Değişmesi: Dışsal motivasyonun bir sonucu olarak kişi, yaptığı işin amacını unutabilir ve sadece ödül odaklı hareket edebilir. Bu, uzun vadeli tatmin sağlayan hedeflere ulaşmayı zorlaştırabilir.

3. Aşırı Baskı: Dışsal motivasyon, aşırı baskı ve stres yaratabilir. Özellikle ödüller veya cezalar konusunda aşırı beklenti, kişiyi zorlayabilir ve tükenmişlik hissi oluşturabilir.

Sonuç

Dışsal motivasyon, kısa vadeli hedeflere ulaşmada etkili olabilir ve genellikle kişiyi harekete geçirir. Ancak, içsel motivasyon ile birleştiğinde daha sürdürülebilir ve tatmin edici sonuçlar doğurur. Dışsal ödüller, kişiyi motive etmek için kullanılabilir, ancak uzun vadede içsel motivasyonun önemi büyüktür. Dışsal motivasyonun dengeli ve etkili bir şekilde kullanılması, kişilerin daha verimli ve tatmin edici bir yaşam sürmelerine katkı sağlar.