BAMYA

Bamya, sıcak iklimlerde yetişen, besleyici ve sağlıklı bir sebzedir. Türk mutfağında özellikle etli yemeklerde, zeytinyağlılarda ve çorbalarda kullanılır. Bamyanın etli ve lezzetli yaprakları, hafif ekşimsi tadıyla bilinir. İşte bamya hakkında bilmeniz gerekenler:

1. Genel Özellikler

• Latince Adı: Abelmoschus esculentus
• Aile: Malvaceae (Ebeyigiller).
• Renk ve Yapı: Yeşil, uzun ve ince meyveleri vardır. Genellikle 7-10 cm uzunluğunda, içinde çok sayıda küçük tohum bulunan bir sebzedir.
• Kökeni: Afrika kökenli olup, dünya çapında tropikal ve subtropikal bölgelerde yetişir.
• Lezzet: Hafif ekşimsi ve kayımsı bir dokuya sahip, özellikle pişirildiğinde kıvam alır ve yumuşar.

2. Besin Değeri

Bamya, düşük kalorili, vitamin ve mineral açısından zengin bir sebzedir. 100 gram taze bamyanın besin içeriği:

• Kalori: 33 kcal
• Karbonhidrat: 7.5 g
• Protein: 2 g
• Lif: 3.2 g
• Vitaminler: C vitamini, A vitamini, K vitamini, B6 vitamini, folik asit.
• Mineraller: Potasyum, magnezyum, demir, kalsiyum, fosfor.
• Antioksidanlar: Flavonoidler ve polifenoller.

Sağlık Faydaları:

• Sindirim Sistemi: Yüksek lif içeriği sayesinde bağırsakları düzenler ve sindirimi iyileştirir.
• Bağışıklık Sistemi: C vitamini içeriği, bağışıklık sistemini güçlendirir ve enfeksiyonlara karşı korur.
• Göz Sağlığı: A vitamini, göz sağlığını destekler ve görme bozukluklarını önlemeye yardımcı olur.
• Kan Basıncı: Potasyum, kan basıncını dengelemeye yardımcı olur.
• Cilt Sağlığı: C vitamini ve antioksidanlar, cilt hücrelerini korur ve yaşlanmayı geciktirir.

3. Bamya Çeşitleri

Bamyanın birkaç farklı çeşidi bulunur, ancak bunlar genellikle büyüklük ve şekil açısından farklılık gösterir.

• Küçük Bamya: Genellikle taze tüketilir ve daha ince yapılıdır.
• Büyük Bamya: Daha iri ve etli olup, pişirme için daha uygundur.
• Sarı Bamya: Türkiye'de yetişen nadir bir türdür, bu türde bamya daha az kayımsıdır.

4. Bamya Nasıl Tüketilir?

Bamya, çeşitli şekillerde pişirilebilir ve farklı yemeklerde kullanılabilir.

1. Zeytinyağlı Bamya: Genellikle zeytinyağı, soğan, domates ve baharatlarla pişirilir.
2. Etli Bamya Yemeği: Kuzu veya tavuk etiyle yapılan etli bamya yemeği, özellikle pilav eşliğinde popülerdir.
3. Bamya Çorbası: Pişirilmiş bamya, soğan, domates ve baharatlarla çorba haline getirilir.
4. Bamya Kızartması: Taze bamya, unlanarak ve kızgın yağda kızartılarak atıştırmalık olarak tüketilebilir.
5. Bamya Turşusu: Bamya, genellikle asidik ortamda (sirke ve tuzlu su) turşu olarak da yapılır.

5. Bamya Yetiştirilmesi

• Toprak ve İklim: Bamya sıcak iklimleri sever ve sıcak, nemli topraklarda iyi yetişir.
• Ekim Zamanı: Bahar aylarında, toprak donma riskinin geçmesiyle ekilir.
• Bakım: Bamya, bol güneş ışığına ihtiyaç duyar ve düzenli sulama gerektirir. Ayrıca, toprak nemini korumak önemlidir.
• Hasat: Genellikle 60-90 gün arasında hasat edilir. Taze bamya, ince ve yeşilken toplanmalıdır.

6. İpuçları

• Taze Bamya Seçimi: Taze bamya, kısa, sağlam, pürüzsüz ve yeşil olmalıdır. Yumuşak ve kahverengi lekeleri olan bamyalardan kaçınılmalıdır.
• Bamyanın Kayımsı Yapısı: Bamyanın kayımsı yapısını önlemek için yemeklere asidik bir madde (limon suyu veya sirke) eklenebilir.
• Bamya Temizliği: Bamya, pişirmeden önce iyice yıkanmalıdır. Ancak bamyaların sap kısımlarındaki tüylü yapıyı temizlerken dikkat edilmelidir.
• Bamya Saklama: Taze bamya, buzdolabında 1-2 gün saklanabilir. Uzun süre saklanacaksa, dondurulabilir.

7. İlginç Bilgiler

• Antik Mısır: Bamya, Mısır'da çok eski zamanlardan beri tüketilen bir sebzedir.
• Tropikal Bitki: Bamya, tropikal ve subtropikal bölgelerde bolca yetişir ve özellikle Hindistan, Çin, Brezilya gibi ülkelerde yaygındır.
• Yatıştırıcı Özellik: Bamya, bazı araştırmalara göre yatıştırıcı ve anti-inflamatuar özelliklere sahiptir, bu da sindirim problemleri için faydalıdır.