NOHUT

Nohut (Cicer arietinum)

Baklagiller ( Fabaceae ) familyasından, anavatanı Anadolu olan ve yaklaşık 8000 yıldır yetiştirilen tek yıllık bir bitkidir. Tipik bir kurak iklim bitkisi olan nohut, yemeklik baklagiller arasında mercimek ve fasulyeden sonra yetiştiriciliği en fazla yapılan türdür. Nohut köklerinin havanın serbest azotunu tespit etmesi nedeniyle ve toprak isteği bakımından kanaatkar olduğu için hububat-yemeklik münavebesinde çok önemli bir yer kaplar. Nohudun geçit formları ile yabani formları hayvan yemi olarak kullanılmasına rağmen aynı zamanda bir sanayi hammaddesidir. Nohudun daneleri proteince çok zengin olup (% 18 – 31) oldukça besleyici bir gıdadır. .

Morfolojik Özellikleri

Çalımsı bir görünüşe sahip ve bir yıllık  bir bitki olan nohut, tohumları için kültüre alınmaktadır. Nohudun dane renginde beyazdan siyaha kadar 20 renk gözlenmiş ve bu dane rengi, danenin kimyevi bileşimi hakkında bizlere kabaca bir fikir vermektedir. Dane rengi açıldıkça nohut değeri artmaktadır. İri daneli nohutlar genellikle renksiz olup yemeklik olarak kullanılmaktadır . Küçük daneli tohumlar ise renkli olmaktadır ve renkli tohumların şişmeleri zor kabukları kalındır. Bunlar genellikle yemlik olarak kullanılan çeşitlerdir. Yemeklik açık renkli tohumların protein miktarı, yemlik koyu renkli tohumların protein miktarından azdır. Nohutların 1000 dane ağırlıkları 64 – 650 g arasında değişir.

İklim İstekleri

Tipik, Kurak ve yarı-kurak bölgelerin bitkisi olan nohut Dünya üzerinde oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. Nohudun yetiştirildiği alan yüksekliği bakımından 0 m. den 5600 m. ye kadar yetişebilir..

Kuzeyde nohut yetiştirme hududu 52. parsele kadar çıkar ve buralarda koyu renkli nohut çeşitleri yetiştirilir. Gövde ve yaprakları tüylerle kaplı olup ,bazen de epidermis bir mum tabakası ile kaplıdır. Kök sistemi oldukça derine inebilir bununla beraber iklim istekleri bakımından mercimekten sonra kuraklığa ve sıcağa dayanıklı yemlik baklagil bitkisidir. Bu karakteristik özelliklerine göre diğer yemeklik baklagillerin kuraktan zarar gördükleri yerlerde yemeklik baklagil olarak kolayca yetişebilir.

Nohut donlardan zarar görür ancak genel bir ifade olarak -10 °C ‘ye kadar dayanabilir. Fazla nem sevmezler, yağışlı mevsimlerde fungal hastalıklara yada kök çürüklüklerine yakalanabilir, bu da verimin düşmesine sebep olur. Bu nedenle normal olarak hiç sulamadan da yetiştirilebilir. Sıcaklık arttıkça nohut bitkisinin yaprak sayısı da artmaktadır. Optimum üzerindeki yüksek sıcaklık dereceleri gövdenin zayıf olması ve daha az dal oluşturması gibi sorunlar oluşturabilir. 26 °C ‘yi aşan sıcaklık dereceleri çimlenme üzerinde olumsuz etki yapmaktadır. Nohut danelerinin çimlenebilmesi için ortalama 15 °C sıcaklığa ihtiyaç vardır. Nohudun toprakta çimlenebilmesi için toprak ısısı 15 °C ‘den fazla olmalıdır.

Toprak İstekleri

Toprak hususunda son derece kanaatkar olan bitki, yemlik baklagiller içerisinde tuzluluğa en dayanıklısı olmakla beraber kirece de en fazla tahammül gösteren  bitkidir . Bir diğer avantajı, toprakta tuzluluk ortaya çıktığında ekim nöbetinde özel bir öneme sahip olmasıdır. En iyi yetiştirildiği toprak tipi kumlu-tınlı olsa da genel olarak hafif, kireçli kumlu topraklarda da  rahatlıkla yetiştirilebilir. Fazla asitli topraklardan hoşlanmaz. Bununla beraber suyu geçiren, gübrelenmiş kuvvetli ve orta ağır derecede,  yeteri kadar toprak nemi ihtiva eden topraklarda sağlıklı bir şekilde yetiştirilebilir. Toprak pH 7,5 – 8,0 arasında olması istenir. Fazla yağış  olumsuz etki yapacağından dolayı toprak şartlarına bağlı olarak vejetatif gelişme süresince yeteri kadar sulama ya da hafif yağış istenir.

Nohut Yetiştiriciliği

Toprak Hazırlığı

Toprak işlemesi 1 – 3 defa yapılabilir. Nohut bitkisi için çok iyi ve itinalı hazırlanmış bir tohum yatağına ihtiyaç yoktur. Genellikle kaba topraklar nohut çimlenmeleri için uygun olup, ince toz halindeki topraklarda çimlenmesi düşmektedir. Sonbaharda kırlangıç kuyruğu ve kazayağı gibi toprağı 20 – 25 cm alttan işleyen aletlerle toprak sürülüp kışa öylece terk edilir. Derin kök sistemine sahip olan bitki,  uygun derinlikte hazırlanan topraklarda iyi bir gelişme göstermektedir.

Ekim Zamanı

Görüldüğü gibi bazı bölgelerde nohut hasat edilirken, bazı bölgelerde  yeni ekilmektedir. Buna istinaden  ekim zamanı bölgeden bölgeye değişmektedir. Doğu Anadolu’da  Nisan ayı ortası ile Mayıs ayı başlarında, Orta Anadolu’da ise Mart ayının ikinci yarısı ile Nisan ayının başlarında yapılmaktadır. Nohut çeşidinin antraknoza dayanıklı olup olmadığını ekime karar verebilmek için bilmemiz gerekir. Damla 89,Gülümser ve Çağatay gibi antraknoza tolerant çeşitler, Mart ortasından itibaren şartlar uygun olduğunda Amasya, Tokat ve Çorum’da ekilebilmektedir. Hasat çeşitlerinde (İspanyol ve Canıtez gibi) Ekim ayı beklenmektedir. Bunların yanı sıra erken ekimlerde yabancı ot problemi de görülebilmektedir.

Ekim Tekniği

Ekim tekniği olarak serpme veya makineli ekim yöntemi kullanılmaktadır. En ideal ekim metodu tohum ekme makineleriyle sıraya ekimdir. Sıra arası mesafe 25 – 35 cm , sıra üzeri 3 – 5 cm arasında değişir. Genellikle en çok serpme, daha sonra sıra ekim tercih edilir. Sıraya ekimlerde ekim derinliği 5 – 6 cm olmalıdır. Aksi durumda bitki başına düşen bakla ve çiçek sayısı azalır, çiçeklenme yavaş seyreder, verim düşer.

Gübreleme

Ekim zamanı imkan varsa, azotlu ve fosforlu gübreler verilmelidir. Gübreler ekimle birlikte veya bir hafta önce tarlaya serpilmeli ve hafif tırmıkla güzelce karıştırılmalıdır. İyi bir toprak analizi sonucunda genel olarak dekara ortalama 2 – 3 kg N (azotlu gübre) ve 4 – 6 kg P2 O5 (fosforlu gübre) ile gübreleme yapılmalıdır.

Hasat Ve Harman 

Dane dökme diğer yemeklik baklagil cinslerine oranla daha az önemlidir. Bu yüzden yapraklar ve çakıldaklar (meyve) saman sarısı bir renk aldığında hasada girilir. Hasat, makine ile de yapılabilmektedir.

Nohudun Faydaları

• Kan şekerini düzenler, diyabeti önler.
• Kemik sağlığının korunmasını sağlar.
• Karaciğer enzimlerini düzenler, detoks etkisi vardır.
• Kansere karşı koruyucudur.
• Folat bakımından zengindir, hamilelerin tüketmesi faydalıdır.
• Kolesterol seviyesini düşürür.
• Kalp hastalıklarından korunmaya yardımcı olur.
• İçeriğindeki “kolin” sayesinde kronik iltihapları tedavi edici özelliği vardır.
• Cilt sağlığının korunmasını sağlar. Saç dökülmelerini önler.
• Göz sağlığını korur.