HARNUP

HARNUP (Keçiboynuzu) (Ceratonia siliqua)

Baklagiller (Fabaceae) familyasından, kış aylarında yapraklarını dökmeyen bir orman ağacı türüdür, meyvesine ise şekil benzerliğinden dolayı keçiboynuzu denilir. Bütün Akdeniz havzasında, Amerika Birleşik Devletleri’nde, Afrika’da ve Avustralya’da doğal olarak yayılım gösterir. 

Keçiboynuzu olarak bilinen meyvesi yaklaşık 5000 yıldır bilinir ve tüketilir. Dünya’da yıllık yaklaşık 300.000 ton civarında keçiboynuzu üretildiği belirtilmektedir. En çok üretim yapan ülkeler başta İspanya olmak üzere İtalya, Fas, Portekiz, Yunanistan, Türkiye ve Kıbrıs’tır.  Türkiye’nin üretimdeki payı % 10 civarındadır.

Ülkemizde Çanakkale’den Hatay’a kadar kıyı şeridinde doğal olarak yetişmekle birlikte en çok, Antalya (Gazipaşa, Manavgat, Alanya), Mersin (Silifke, Aydıncık, Gülnar, Bozyazı, Anamur), İzmir (Karaburun, Urla), Muğla (Datça ve Marmaris) illerinde yetişir.

Keçiboynuzun İngilizcedeki karşılığı “carob” dur. ancak “St. Johns Bread” olarak da bilinir. Almanca ise “Johannisbrot” olarak adlandırılır bu kelimeler her 2 dilde de “Yahya Peygember’in ekmeği” anlamına gelir. Hıristiyanlıkta Yahya Peygamberin keçiboynuzunu  çölde ekmek yerine tükettiğine inanılır.

Morfolojik Özellikleri

• Kazık kök yapar, kökler 15 – 20 metre derinliğe kadar inebilir.
• 10 – 15 metre kadar boylanabilir. 
• Gövde rengi esmer – gridir. 
• Yayvan tepeli bir ağaçtır. 
• Odunu serttir, yangınlara karşı dayanıklı ve uzun ömürlü bir ağaçtır. 
• Sürgünleri ince yapılı ve kırmızımtırak – kahverengi renklidir.
• Yaprakları 3 – 5 cm uzunluğunda, hafif sert yapılı ve her dem yeşildir (Kışın yaprağını dökmez). 
• Yaprakların üst yüzeyleri parlak ve koyu yeşil, alt yüzeyleri ise mat yeşil renklidir.  
• Bileşik yapraklı bir bitkidir, yaprakların her biri 5 – 11 adet yaprakçıktan meydana gelmiştir.
• Yaprakçıkların kenarları düzdür.
• Çiçekleri yaşlı dallar üzerinde, salkım şeklinde ve yan durumda bulunur. 
• 
  Küçük ve yeşilimsi renkli çiçeklerde taç yapraklar bulunmaz, 5 adet çanak yaprak vardır. 
• Çiçekleri kötü kokuludur, Temmuz – Ağustos aylarında çiçek açar ve bu çiçeklerin meyveleri ertesi yıl olgunlaşır. 
• Tozlanma genellikle rüzgarla olur.
• Meyveler tazeyken 10 – 20 cm uzunluğunda, yumuşak ve yeşil renklidir. Olgunlaştıkça rengi koyulaşarak kahverengiye söner, hafifçe eğrilir ve sertleşir. Bakla şeklindeki (legümen tipi) meyvelerin orta tabakası yumuşak ve tatlıdır. 
• İlk meyveyi 5 – 10 yaşlarında verir.
• Tohumlar bakla şeklindeki meyvenin içerisinde, birbirinden ayrı çok sayıda tohum bulunur, sert yapıda, oval ve parlak kahverengidir, yaz sonunda ya da sonbahar başında olgunlaşırlar. Kurutulmuş keçiboynuzu tohumları  son derece sert olurlar ve çok az su çekerler. 

Ekolojik İstekleri

• Harnup, tipik bir Akdeniz bitkisidir, sıcağı sever, don olaylarının fazla görüldüğü bölgelerde yetişmez.  Yüksek sıcaklıklara ve kuraklığa karşı oldukça dayanıklı bir bitki çeşididir. 
• Işık isteği yüksektir. 
• Deniz seviyesinden başlayarak 1000 metre rakıma kadar yetişebilir. 
• İdeal sıcaklık isteği 25 °C civarıdır.  -7 °C’nin altında ve +45 °C’nin üzerindeki sıcaklıklardan zarar görür.
• Yılık yağış isteği 500 – 600 mm olmakla beraber 100 mm yağış alan yerlerde bile hayatiyetini sürdürebilir.
• Toprak bakımından çok seçici bir bitki değildir, kurak ve çorak topraklara kolayca adapte olur. 
• Tuza karşı dayanıklıdır. 
• Mineral madde bakımından zengin toprakları sevmez. 
• Kumlu, pH bakımından nötr  hafif bünyeli toprakları tercih eder.

ÇOĞALTILMASI

• Fidan üretimi daha ziyade tohumdan yapılmaktadır, vejetatif olarak üretimi verimli olmadığından genelde yapılmamaktadır. 
• Çimlendirilecek tohumlar önce 2 saat kadar H2SO4 (Sülfirik asit) çözeltisinde, daha sonra 2 gün soğuk suda bekletilir. Bekleme süresinin sonunda tohum yastıklarına ekilen tohumlar genellikle 24 – 48 saat içerisinde çimlenmeye başlar. 
• Tohumların çimlenme oranı yüksektir.

BAHÇE TESİSİ

Bahçe tesis edilecek arazinin 1 yıl önceden diri örtü temizliği yapılmalı ve toprak 40 – 60 cm derinliğinde işlenmelidir.

Dikimde 1 – 2 yaşlı aşılı fidanlar kullanılabildiği gibi aşısız fidanlar da dikilip sonradan aşılama yapılabilir.

Dikimde önerilen sıra arası ve sıra üzeri mesafe 6 x 6  m. dir. Dikimden önce açılmış 30 – 40 cm, derinliğindeki çukurlara fidanlar yerleştirildikten sonra kök boğazını aşacak şekilde toprak yanmış ahır gübresi karışımıyla kapatılır. Fidanlar çukurlara dik olarak yerleştirilmeli, toprak doldurma işleminden sonra mutlaka ayakla çiğnenerek sıkıştırılmalı ve mutlaka can suyu verilmelidir.

Bahçe tesis edildikten sonra ilkbahar ve sonbahar aylarında yapılacak sulama verimi olumlu etkiler. Sulama tekniği olarak damla sulama ya da yağmurlama sulama kullanılabilir.

Çok fazla bakım gerektirmez. Aşılama fidanlar 1 yaşındayken yapılır. Gereken zamanlarda kuruyan dalar temizlenmeli ve şekil budaması yapılmalıdır.

Meyveler Mayıs ayında büyümeye başlar. İdeal hasat zamanı meyvelerin olgunlaşıp renklerinin yeşilden kahverengiye döndüğü zamandır. Hasat olgunluğuna gelen meyve tamamen kahverengine döner, meyve sapı kurur, elde sallanan meyvenin içerisindeki tohumlar ses çıkarır. Hasat, bölge ve iklim şartlarına bağlı olarak Ağustos sonu  yada Eylül başında başlar ve  Kasım–Aralık aylarına kadar devam eder.

İlk meyve verimi bahçe tesisinden 5 – 10 yıl sonra alınmaya başlanır. Ağaç başına meyve verimi, ağaçların yaşına ve çevre şartlarına bağlı olarak 250 – 1000 kg arasında değişir.

KEÇİBIYNUZUNUN FAYDALARI

• Antioksidan özelliği vardır
• Kansere karşı korunmada yardımcı olur,
• Yüksek lif içeriğine sahiptir, 
• Sindirimi kolaylaştırır, 
• Kabızlığı önler, 
• Kilo vermede yardımcı olur.
• Antiseptik ve antibakteriyel özellikleri vardır. 
• Enfeksiyon gelişimini önler, mevcut enfeksiyonların iyileşmesine yardımcı olur.
• Kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyucu etkisi vardır.
• İshal tedavisinde yardımcı olur.
• Kansızlığı önler.
• Kan şekerini dengeler. 
• Diyabet hastaları güvenle kullanabilir.
• Solunum sistemi rahatsızlıklarını giderir, bronşları açar, balgamı söktürür.
• Sinir sistemine iyi gelir, 
• Hafızayı güçlendirir.
• Sütten 3 kat daha fazla kalsiyum içerir. 
• Kemikleri güçlendirir, kemik erimesini önler. 
• Kalsiyum oksalat içermediği için böbrek taşı oluşturma riski yoktur.
• Erkeklerde sperm, kadınlarda yumurta sayısını artırır, 
• Düşük sperm ve yumurtaya bağlı kısırlık tedavisine yardımcı olur. 
• Afrodizyak etkisi olduğu bilinmektedir.
• Keçiboynuzu, Çölyak hastalarının ve gluten hassasiyeti olanların kullanımına uygundur.
• Tiramin içermez, migren hastaları rahatlıkla kullanabilir.
• Ciltteki yaşlanma etkilerini geciktirir, cilde parlaklık kazandırır.

Keçiboynuzunun Olası Yan Etkileri

• Hamilelikte aşırı kullanımı sakıncalı olabilir.
• Aşırı tüketimi baş dönmesi ve mide bulantısına sebep olabilir.
• Doktor tavsiyesi olmadan küçük çocuklara yedirilmemelidir.
• Kan inceltici ilaç kullanan kişiler, baklagil ve fındığa karşı alerjisi olanlar mutlaka doktor kontrolünde tüketmelidir.

Keçiboynuzunun Kullanım Alanları

• Pekmezi yapılır.
• Kaynatılmadan, sıkılarak konsantre haline getirilen keçiboynuzu özü özellikle solunum sistemi rahatsızlığı duyan kişiler tarafından tüketilir.
• Dondurma, krem peynir ve yoğurt gibi gıdalara katılır. 
• Tatlılarda çikolata aroması için kullanılır.
• Kuru çekirdekleri öğütülerek kafeinsiz kahve olarak tüketilir.
• Kuru meyveleri demlenerek, çayı içilir.
• Kurutulan keçiboynuzu çekirdeklerinden elde edilen keçiboynuzu tozu (unu), unlu mamullerde doğal tatlandırıcı  veya kakaoya alternatif olarak kullanılmaktadır.
• Gıda endüstrisinde kıvam arttırıcı olarak kullanılır,
• Likör yapımında kullanılır,
• Yem sanayiinde kullanılır,
• İlaç sanayiinde kullanılır,
• Boya başta olmak üzere kimya sanayiinde, Kağıt sanayiinde, Fotoğraf filmi ve fotoğraf kağıdı üretiminde, Dokuma sanayiinde, Kibrit sanayiinde, Otomotiv cilası üretiminde, Kerestesi baston, golf sopası ve bateri çubuğu yapımında ve mobilya imalatında ve Petrol endüstrisinde kullanılmaktadır.