DEFNE

DEFNE (Laurus nobilis L.)

İngilizce Adı: Sweet By, Lavrel, Roman Lavrel.

Mahalli Adları: Defne, Dafna, Tehnel, Tefne,

BİTKİ HAKKINDA GENEL BİLGİ:

Lauraceae familyasının 40 cinsi ve yaklaşık 1000 türünün en önemlilerinden olan, halk arasında Defne olarak bilinen Laurus nobilis L. bitkisinin yapraklarıdır. Dünya üzerinde Akdeniz ülkelerinde tabii yayılış gösteren bu bitki, yurdumuzda ise; Marmara denizi sahillerinden başlamak üzere İskenderun a kadar olan sahil şeridinde ve bu şeridin de iç bölgelere doğru 600-800 m. Rakıma kadar olan kesiminde subtropik iklimin hüküm sürdüğü bölgelerde bulunur. Karakteristik bir maki bitkisidir.

BİTKİNİN TEŞHİSİ:

Defne yapraklarının elde edildiği defne ağacı 5-10 m. boyunda, kışın yaprakların, dökmeyen ve dalları gövdesi ile daima dar açı yapar bir ağaççıktır. Sürgün verme kabiliyeti oldukça fazla olan defnenin yaprakları, 5-10 cm. uzunluğunda ve 2-4 cm. eninde, eliptik yapıdadır. Sürgünlere sarma şekilde dizilen yapraklar, tam kenarlı ve deri gibi sert olup, üst yüzleri parlak koyu yeşil, alt yüzleri ise mat ve daha açık yeşil renktedir. Yapraklar kısa hır sapla ve dik konumda dala bağlanmaktadır. Mart-Nisan aylarında açan çiçekleri sarı renkli ve 4-8 çiçeğin bir arada bulunduğu küçük durumlar halindedir. Tek bir tohum taşıyan meyveleri, üzümsü yapıda olup her bir meyve zeytin tanesi büyüklüğündedir. Önceleri yeşil renkte olan meyveler Eylül-Ekim ayları arısında olgunlaşarak mavimsi siyah renk almaktadır.

DİĞER BİTKİLERLE KARIŞTIRILMASI:

Gerçek Laurus nobilis L. yapraklarının; Batı Hindistan defne ağacı (Pimenta racemosa Mili), Kaliforniya taflan ağacı (Umbellularia californica Nutt.) veya kiraz defnesi (Prunus laurocerasus L.) ile karıştırıldığı ender olarak görülmektedir. Karıştırma bu yaprakların dış ticaretinde çeşitli yanlışlıklara sebep olmaktadır. Bu bitkilerin yapraklarında zehirleyici özelliği olan prussik asit bulunması en önemli ayırıcı özelliktir.

KULLANILAN BÖLÜMLERİ:

Yapraklan ve meyveleri.

TOPLAMA ZAMANI VE ŞEKLİ:

Temmuz ayı başından Eylül ayı sonuna kadar toplanmaktadır. Toplama 161 -A sayılı tebliğde belirtilen hususlara uyularak, 2-3 yaşındaki yapraklı sürgünlerin kesilmesi şeklinde yapılmakta, meyveler ise eylül-Ekim ayları arasında toplanmaktadır.

KURUTMA ŞEKLİ VE DEPOLANMASI:

Kesilen yapraklı sürgünler, orman içi açıklıklarda gölgede ya da kurutma tesislerinde kurutulmaktadır. Kurutmada esas olan yaprağın tabii renginin korunmasıdır Kurutma işlemi tamamlandıktan sonra yapraklar dallarından ayrılarak, yabancı maddeler ve rengi bozulmuş yapraklardan temizlendikten sonra, tercihan 20-25 kg. lık balyalar haline getirilerek havadar ve rutubetsiz depolarda depolanır. Meyvelerinde, kurutma ve depolama İşlemleri aynı olup, yağ elde etmek amacıyla toplanan meyveler kurutulmadan taze olarak değerlendirilmektedir.

ETKEN MADDELERİ VE BULUNMA ORANLARI:

Yaprak ve meyvelerin su buharı ile destile edilmesi sonucunda %2-3 oranında uçucu yağ elde edilmektedir. Bu uçucu yağın ise %45-50’si okaliptol, %30'u gereniol ve sitronelial, %5’i Öjenol, metil öjenol ve asetil ojenol dir. Yaprakların işlenmeden önce bir süre depolanması (yani bekletilmesi) yağ verimini arttırmaktadır.

SANAYİ DEKİ KULLANIM ALANI:

Ülkemizde defne yaprakları genellikle kurutularak ihraç edilmektedir. Yağı ilaç ve kozmetik sanayiinde özellikle sabun imalinde kullanılmaktadır. Ayrıca çorba, pasta, şekerleme, sucuk ve etlerin tatlandırılmasında da geniş çapta kullanılmaktadır. Uçucu yağında bulunan okaliptol ve öjenolün bu yapraklara kazandırdığı konservan ektiden de konservecilikte yararlanılmaktadır.

HALK ARASINDAKİ KULLANIM ALANLARI:

Halk arasında, sindirim sistemi rahatsızlıklarına karşı, idrar söktürücü ve terletici olarak kullanıldığı gibi baharat olarak da yaygın olarak kullanılmaktadır. Veterinerlikte ise defne yağından haricen anti paraziter olarak yararlanılmaktadır. Haricen lokal anestezi etkisi vardır.

DROG ÖZELLİKLERİ:

Sindirim sistemini harekete geçirici, mide barsak gazlarını giderici, idrar söktürücü ve haricen kullanıldığında anestezik etkisi vardır.

STANDARDI: 

1976 yılında hazırlanan T.S.1017 standardı ile defne yaprakları 7 sınıfa ayrılmaktadır Standardın uygulanması mecburiyeti yoktur.