ARDIÇ

ARDIÇ (Juniperus commıınis L.)

İngilizce Adı: Juniper berries, Juniper fruit.

Mahalli İsimleri: Adi Ardıç, Yabani Ardıç, Bodur Ardıç.

BİTKİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER:

Cupressaceae familyasının bir türüdür, meyveleridir. Orta Avrupa, Akdeniz ülkeleri, Kuzey Amerikanın sahil şeridi ve Orta asyada doğal olarak yayılış gösterir. Kurak, fakir topraklarda, kayalık, taşlık ve kumluk bölgelerde 2500 m. Rakımlara kadar yetişirler.

Ülkemizde; İzmir, Muğla, Rize, Tunceli, Bursa, Bitlis, Kastamonu, Amasya ve Gümüşhane illeri başta olmak üzere yer yer yüksek rakımlı bölgelerin tümünde yetişmektedir. Dağlara doğru tırmandığınızda belli bir rakımdan sonra (<1500 m. ardıç görmek olasıdır.

BİTKİNİN TEŞHİSİ:

1 -7 m. kadar boylanabilen bu bitki çoğunlukla fazla gövdeli ağaççık görünümünde olup, kabukları önceleri düzgün, sonraları ince şeritler halinde yarılmış vaziyette ve boz kahverengindedir. Ağaç görünümündeki bitkide ise dallar gövdeye dik olarak bağlanmış durumdadır. Tali dallar ise çok sık ve sarkık durumdadır. Yapraklar iğne yaprak biçiminde, ucu sivri, batıcı ve 8-16 mm. yaprakların üçer tanesi bir arada sürgünleri çevreleyecek biçimde dik açı ile bağlanmış vaziyettedir.

İkinci veya üçüncü yılda olgunlaşan etli kozalaklar ardıç meyvesi olarak anılıp Ekim-Kasım aylarında tam olarak olgunlaşırlar. Olgunlaşan bu meyvelerin görünümü morumsu siyahtır. Meyveler 5-8 mm. çapında küremsi, üzeri genellikle mavi renkte mumlu bir tabakayla kaplanmış, üç köşeli, üç tohumlu ve sert kabukludur. Aromatik kokulu, baharlı-tatlımsı lezzeti olan meyvelerin her birinde çokça üç, ender olarak ta bir tohum bulunur. Meyvenin taban kısmında kısa bir sapçık vardır.

KULLANILAN BÖLÜMLERİ: Meyveleri.

TOPLAMA ZAMANI VE ŞEKLİ:

İkinci yılın sonlarına doğru Ekim-Kasım ayları arasında tam olgunluğa erişerek koyu bir renk alan meyveler elle toplanır.

KURUTMA ŞEKLİ VE DEPOLANMASI:

Toplanan meyveler, destilasyona tabi tutularak uçucu yağı elde edilmeyecekse açık havada kurutulduktan sonra ya çuvallar içeresinde ya da, yığınlar halinde serilerek rutubetsiz ve havalandırılabilen depolarda saklanır.

ETKEN MADDELERİ VE BULUNMA ORANI:

Ardıç meyvelerinin destilasyonu sonucunda; %0,5-2 uçucu yağlar, yaklaşık %10 reçineler ve % 33oranında da şekerler elde edilmektedir. Ana bileşiği oluşturan uçucu yağ ise (pinen, kampen, p-mentan, p-simenerol, terpinen, terpinol, junıperin (acı madde), izopromik, formik ve asetik asitlerden teşekkül etmiştir.

SANAYİDEKİ KULLANIM ALANI:

Uzun yıllar dahilen kullanılan idrar söktürücü ilaçların bileşiminde yer aldığı halde, böbrekler üzerindeki tahrip edici etkisi öğrenildikten sonra artık bu amaçla kullanılmamaktadır. Bazı deri hastalıkları ve kelliğe karşı kullanılan ilaçların üretiminde kullanıldıkları gibi, içki sanayinde de geniş oranda cin ve bazı diğer alkollü içkilerin üretiminde yararlanılmaktadır.

HALK ARASINDAKİ KULANIMI:

Halk arasında, romatizmal ağrılarda haricen yağından faydalanılmakta, ayrıca meyveleri çay gibi demlenmek suretiyle mide ve bağırsak spazmlarına karşı kullanılmaktadır.

DROG OLARAK ÖZELLİKLERİ:

Olgun ardıç meyveleri ile meyvelerden elde edilen yağın drog olarak idrar söktürücü, mide ve barsak gazlarını giderici hazmettirici, antiseptik, akut veya kronik mesane iltihapları ile gut ve romatizmal ağrıları giderici, saç dökülmesini önleyici özellikleri vardır.