Yeşil Gübre Bitkileri Nedir?

Yeşil gübre bitkileri (Green manuring crops)

Toprakların  organik madde kapsamlarını  artırmak  amacı ile  çiçeklenme döneminde toprağa gömülmek üzere yetiştirilen bitkilere denilir. Baklagiller en iyi yeşil gübre bitkileridir. Yeşil gübre bitkileri gömülünceye kadar örtü bitkisi olarak da rol oynarlar.

Yeşil Gübre Bitkileri (Green Manuring Crops), toprak verimliliğini artırmak, erozyonu önlemek ve organik madde miktarını artırmak için yetiştirilen ve büyüme döneminin sonunda toprağa karıştırılan bitki türleridir. Bu bitkiler, sürdürülebilir tarım uygulamalarında kimyasal gübrelere doğal bir alternatif sunar.

Yeşil Gübre Bitkilerinin Özellikleri:

1. Hızlı Büyüme: Yeşil gübre bitkileri kısa sürede büyür ve toprağı hızla kaplar.
2. Besin Zengini Olma: Bu bitkiler, özellikle azot gibi önemli besin maddelerini toprağa bağlama yeteneğine sahiptir.
3. Kolay Ayrışma: Toprağa karıştırıldıklarında hızla ayrışarak organik madde ve besin maddesi sağlarlar.
4. Çevresel Koşullara Uyum: Farklı iklim ve toprak türlerine uyum sağlayan geniş bir çeşitliliğe sahiptir.

Yeşil Gübre Bitkileri Türleri ve Örnekleri:

1. Baklagiller (Leguminosae Familyası):

   • Bu tür bitkiler, toprağa azot bağlama yeteneğiyle bilinir. Rhizobium bakterileriyle simbiyotik bir ilişki kurarak havadaki azotu toprağa sabitlerler.
   • Örnekler:
     • Yonca (Medicago sativa): Çok yıllık bir bitki olup organik madde açısından zengindir.
     • Fiğ (Vicia spp.): Soğuk iklimlere dayanıklıdır ve kış aylarında yetiştirilebilir.
     • Bakla (Vicia faba): Hızlı büyür ve toprağı azotla zenginleştirir.
     • Bezelye (Pisum sativum): Hem yem bitkisi hem de yeşil gübre olarak kullanılır.

2. Hububatlar ve Otlar:

   • Bu tür bitkiler, toprak yapısını iyileştirme ve erozyonu önleme özellikleriyle öne çıkar. Ayrıca, toprakta organik maddeyi artırırlar.
   • Örnekler:
     • Yulaf (Avena sativa): Toprakta iyi bir yüzey örtüsü sağlar ve yabancı otları baskılar.
     • Çavdar (Secale cereale): Kış döneminde büyür ve toprak erozyonunu önler.
     • Buğday (Triticum spp.): Toprağın fiziksel yapısını iyileştirir.

3. Turpgiller (Brassicaceae Familyası):

   • Bu bitkiler, toprağın biyolojik aktivitesini artırır ve zararlılarla mücadelede faydalıdır.
   • Örnekler:
     • Hardal (Brassica spp.): Nematodları kontrol etmede etkilidir ve hızlı büyür.
     • Kanola (Brassica napus): Organik madde artırıcı olarak kullanılır.

4. Diğer Yeşil Gübre Bitkileri:

   • Mısır (Zea mays): Büyük miktarda organik madde üretir ve toprak yapısını iyileştirir.
   • Ayçiçeği (Helianthus annuus): Derin kökleriyle topraktaki besin maddelerini yüzeye çıkarır.
   • Sudangrass (Sorghum sudanense): Erozyon kontrolünde ve toprak iyileştirmede etkilidir.

Yeşil Gübre Bitkilerinin Seçim Kriterleri:

1. Toprak Türü ve İklim:

   • Yeşil gübre bitkilerinin seçiminde, arazinin toprak türü ve iklim koşulları dikkate alınır.
   • Örneğin, fiğ soğuk iklimler için uygunken, hardal ılıman bölgelerde daha etkili olabilir.

2. Ekim Dönemi:

   • Bazı yeşil gübre bitkileri yaz döneminde, bazıları ise kış döneminde ekilebilir.
   • Örneğin:
     • Çavdar ve fiğ kışlık bitkilerdir.
     • Sudangrass ve mısır yazlık bitkilerdir.

3. Toprak Sorunları:

   • Eğer toprak azot bakımından fakirse, baklagiller tercih edilir.
   • Eğer erozyon riski varsa, hızlı büyüyen ve toprak yüzeyini kaplayan otlar tercih edilir.

4. Bitki Yetiştirme Süresi:

   • Yeşil gübre bitkilerinin büyüme süresi, ana ürünün ekim zamanı ile uyumlu olmalıdır.

Yeşil Gübre Bitkilerinin Toprağa Katkıları:

1. Azot Bağlama:Baklagiller, azot miktarını artırarak sonraki ürünler için doğal bir gübreleme sağlar.

2. Organik Madde Artışı:Yeşil gübre bitkileri toprak organik maddesini artırarak su tutma kapasitesini ve mikroorganizma faaliyetini destekler.

3. Toprak Yapısını İyileştirme:Kök yapıları sayesinde toprakta havalanmayı artırır ve geçirgenliği iyileştirir.

4. Toprak Koruma:Yeşil gübre bitkileri, yüzeyde bir örtü oluşturarak erozyonu önler.

5. Zararlılar ve Hastalıklarla Mücadele:Bazı yeşil gübre bitkileri, nematodlar gibi zararlıları baskılar ve toprak sağlığını destekler.

Yeşil Gübre Kullanımının Zorlukları:

1. Ekim Alanı Rekabeti:Yeşil gübre bitkileri, ana ürünle aynı alanda yetiştirildiğinde, ekim alanı için rekabet olabilir.

2. Zaman Gereksinimi:Yeşil gübre bitkilerinin büyümesi ve toprağa karıştırılması zaman alabilir.

3. Ek Maliyet:Yeşil gübre bitkilerinin ekim ve işleme maliyeti olabilir.

Sonuç

Yeşil gübre bitkileri, toprak sağlığını iyileştirmek ve verimliliği artırmak için etkili bir tarım uygulamasıdır. Baklagiller, hububatlar ve turpgiller gibi farklı bitki türleri, farklı toprak ihtiyaçlarına ve iklim koşullarına göre seçilebilir. Bu bitkiler, tarımsal sürdürülebilirliği desteklerken, kimyasal gübrelere doğal ve çevre dostu bir alternatif sunar.