OYUNTU ISLAHI

Oyuntu ıslahı (Gully rehabilitation)

Oyuntunun büyüme sürecinin durdurulması ve ıslahı amacıyla gerçekleştirilen tedbirler ve uygulamalar. Bu uygulamalar genellikle oyuntu başı tahkimi, su akımının kontrol altına alınması ve oyuntuların doldurulması hedeflerine göre ve aşağıdaki etmenlerin dikkate alınması suretiyle tasarlanır ve uygulanır:

 (i) oyuntunun boyutu; 

(ii) oyuntu aşınmasının aktif durumda olup olmadığı; 

(iii) toprak tipi; 

(iv) su  akımının  boyutu ve meydan  gelme sıklığı;  

(v) sahanın topoğrafik koşulları; 

(vi) arazinin rehabilitasyondan sonra düşünülen kullanım şekli.

Oyuntu ıslahı (gully rehabilitation), oluşmuş oyuntu erozyonunun etkilerini azaltmak ve daha fazla toprak kaybını önlemek amacıyla uygulanan bir dizi müdahale ve yöntemdir. Bu süreç, hem oyuntuların stabil hale getirilmesini hem de çevredeki toprağın korunmasını hedefler.

Oyuntu Islahının Amaçları

1. Toprak kaybını durdurmak ve araziyi yeniden kullanıma uygun hale getirmek.
2. Oyuntuların çevresindeki ekosistemin korunmasını sağlamak.
3. Yüzey akışını kontrol ederek su kaynaklarını korumak.
4. Tarımsal ve çevresel sürdürülebilirliği desteklemek.

Oyuntu Islahında Kullanılan Yöntemler

1. Mekanik Yöntemler

• Sediment Havuzları ve Barajlar: Oyuntunun içine küçük barajlar yapılarak suyun akış hızı yavaşlatılır ve taşınan tortular biriktirilir.
• Taş ve Ahşap Bariyerler: Oyuntunun tabanında ve yanlarında su akışını kontrol etmek için taş veya ahşap yapılar inşa edilir.
• Hendek ve Drenaj Sistemleri: Su akışını oyuntudan başka bir yöne yönlendirmek için yapılır.

2. Biyolojik Yöntemler

• Bitkilendirme: Erozyonu önlemek için oyuntunun tabanı ve yanlarına otlar, çalılar ve ağaçlar dikilir. Kökler toprağı sabitler ve su akışını yavaşlatır.
• Canlı Çitler: Oyuntu kenarlarına yerleştirilen bitki örtüsü, suyun hızını azaltır ve toprak stabilitesini artırır.

3. Toprak Islahı Teknikleri

• Toprak Doldurma: Oyuntular, çevreden alınan topraklarla doldurularak arazinin eski haline getirilmesi sağlanır.
• Malçlama: Toprağı örtmek ve suyun toprağa nüfuz etmesini kolaylaştırmak için organik malzemeler (örneğin, saman, talaş) kullanılır.

4. Mühendislik Yapıları

• Geotekstil Malzemeleri: Toprağı yerinde tutmak ve erozyonu önlemek için kullanılan sentetik veya doğal dokular.
• Terraçeleme: Eğimin azaltılması ve yüzey akışının kontrol altına alınması için araziyi basamaklı hale getirme.

Oyuntu Islahında Uygulama Süreci

1. Sorunun Analizi: Oyuntunun boyutu, toprak yapısı, eğim ve su akış hızı gibi faktörler incelenir.
2. Planlama: Mekanik, biyolojik veya mühendislik yöntemlerinden uygun olanlar seçilir.
3. Uygulama: Barajlar, bitkilendirme ve diğer yapılar inşa edilir.
4. Takip ve Bakım: Yapılan müdahalelerin etkili olup olmadığı düzenli olarak kontrol edilir, gerektiğinde müdahaleler yenilenir.

Örnek Islah Çalışmaları

• Kenya ve Hindistan: Çiftçilerin bitkilendirme ve canlı çit kullanımı ile oyuntuları kontrol altına aldığı başarılı uygulamalar gerçekleştirilmiştir.
• Türkiye: Eğimli arazilerde DSİ (Devlet Su İşleri) tarafından barajlar ve teraslama çalışmaları yapılmıştır.