Odun Dışı Orman Ürünü Nedir?

Odun dışı orman  ürünü (Non-wood forest products)

1) Her türlü orman ağaç, ağaççık, çalı ve otsu bitkilerinden elde edilen balzami yağlar (sığla yağı vb) ile bunların kabuk, meyve, sürgün, yaprak, çiçek, tohum, kök,  soğan,  yumru  ve   rizomları ile   mantar  ve   benzeri    ürünleri.

2) Ormanlardan elde edilen, odun olmayan, biyolojik orijinli fiziki materyaller. Bunlar arasında  gıda ürünleri (meyveler,  mantarlar,  yenilebilir  bitkiler,  av hayvanları,  gibi),   ekstrakte  edilen maddeler  (reçine, latex, gibi)  tıbbi ve aromatik bitkiler, hayvan yemi, süs bitkileri ve diğer bitkisel ürünler yer alır.

Ormanların odun dışı hizmetleri bu tanıma girmez.

Odun Dışı Orman Ürünü (ODOU) Nedir?

Odun dışı orman ürünleri (ODOU), ormanlardan elde edilen ancak doğrudan odun veya ağaç kesimi ile ilişkilendirilmeyen her türlü üründür. Bu tür ürünler, orman ekosisteminin biyolojik çeşitliliği ve sağlığına zarar vermeden sürdürülebilir bir şekilde toplanabilir ve işlenebilir. Odun dışı orman ürünleri, sadece ekonomik değil, aynı zamanda kültürel ve ekolojik açıdan da önemli bir rol oynar.

Odun Dışı Orman Ürünlerinin Türleri

1. Yenilebilir Ürünler:

   • Mantarlar: Yenilebilir mantar türleri, ormanlardan toplanabilir ve gıda olarak kullanılabilir.
   • Yaban Meyveleri: Yaban mersini, böğürtlen, kuşburnu gibi meyveler ormanlarda yetişir ve insanlar tarafından toplanır.
   • Fındık ve Diğer Kuruyemişler: Ormanlarda yetişen ceviz, kestane, fındık gibi kuruyemişler de önemli odun dışı orman ürünlerindendir.

2. İlaç ve Tıbbi Ürünler:

   • Şifalı Bitkiler: Ormanlarda bulunan bazı bitkiler, geleneksel tıpta kullanılır. Örneğin, ıhlamur, adaçayı ve kuşburnu gibi bitkiler sağlık amaçlı toplanabilir.
   • Reçineler: Çam ve bazı diğer ağaç türlerinden elde edilen reçineler, tıbbi ve kozmetik ürünlerde kullanılabilir.

3. Zanaat Ürünleri ve Hammaddeler:

   • Yapraklar ve Saplar: Bazı bitki türlerinin yaprakları ve sapları, geleneksel el sanatlarında kullanılır.
   • Koza ve Lifler: İpek böceği kozaları ve bazı orman bitkilerinden elde edilen lifler zanaat ürünleri üretiminde kullanılabilir.

4. Odun Dışı Diğer Ürünler:

   • Bal: Ormanlarda yetişen çiçeklerden elde edilen bal, önemli bir tarım ve gıda ürünüdür.
   • Polen ve Propolis: Arıcılıkla elde edilen bu ürünler, sağlık ve gıda sektöründe kullanılır.
   • Doğal Boya ve Pigmentler: Bazı orman bitkilerinin kökleri, kabukları veya meyveleri, doğal boyalar ve pigmentler üretmek için kullanılır.

5. Turizm ve Rekreasyonel Değerler:

   • Ekoturizm: Ormanların sunduğu doğal güzellikler, doğa yürüyüşleri, kuş gözlemi gibi etkinlikler için turistlerin ilgisini çeker.
   • Doğal Alanlar: Kampçılık, balıkçılık, fotoğrafçılık gibi açık hava etkinliklerine olanak tanıyan orman alanları da ekonomik bir ürün olarak kabul edilebilir.

Odun Dışı Orman Ürünlerinin Ekonomik ve Sosyal Önemi

1. Ekonomik Katkı: Odun dışı orman ürünleri, orman köylerinde yaşayan insanlar için önemli bir gelir kaynağıdır. Tarıma dayalı olmayan gelirler sağlayarak kırsal ekonomiyi destekler.

2. Sürdürülebilir Orman Yönetimi: Bu ürünlerin toplanması, ormanların sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi ve ekosistemin sağlıklı kalması için önemlidir. Ormanların yalnızca odun üretimi için değil, çok çeşitli ürünlerin kaynağı olarak yönetilmesi gerektiğini gösterir.

3. Gıda Güvenliği: Yaban meyveleri, mantar ve diğer yenilebilir ürünler, özellikle kırsal bölgelerde gıda güvenliği sağlar. Ormanlar, bu ürünlerin toplanmasında önemli bir kaynak oluşturur.

4. Kültürel Değer: Birçok yerel halk, geleneksel olarak odun dışı orman ürünlerini kültürel etkinliklerinde, gıda tariflerinde ve şifa amaçlı kullanmaktadır. Bu, toplumsal ve kültürel mirası koruma açısından da önemlidir.

5. Biyolojik Çeşitliliğin Korunması: Ormanlardan elde edilen odun dışı ürünlerin toplanması, genellikle doğrudan ekosisteme zarar vermediği için biyolojik çeşitliliği korur. Bu ürünler, ormanların sağlıklı işleyişini sürdürmesine yardımcı olabilir.

Odun Dışı Orman Ürünlerinin Toplanması ve Yönetimi

1. Sürdürülebilir Toplama Yöntemleri: Odun dışı orman ürünlerinin toplanması, ormanın ekolojik dengesini bozmadan ve biyolojik çeşitliliği tehdit etmeden yapılmalıdır. Sürdürülebilir toplama yöntemleri, ürünlerin doğal yenilenme kapasitesine zarar vermemelidir.

2. Yasal Düzenlemeler ve Denetim: Bu ürünlerin toplama süreçlerinin yasal düzenlemelere tabi olması, yasa dışı toplamanın önüne geçilmesine yardımcı olur. Orman yönetimi politikaları, yerel halkın bu ürünleri sürdürülebilir bir şekilde toplamasını teşvik etmelidir.

3. Eğitim ve Bilinçlendirme: Orman köylerinde yaşayan insanlara, sürdürülebilir orman yönetimi hakkında eğitim verilmesi, orman ürünlerinin bilinçli bir şekilde toplanmasına katkı sağlar.

Sonuç

Odun dışı orman ürünleri, orman ekosistemlerinin değerli kaynaklarıdır ve bu ürünlerin yönetimi, hem çevresel sürdürülebilirliği hem de yerel ekonomilerin güçlendirilmesini sağlar. Ormanların sadece odun üretimi için değil, aynı zamanda biyolojik çeşitliliği ve kültürel mirası koruyan çok yönlü kaynaklar olarak yönetilmesi önemlidir. Sürdürülebilir bir şekilde toplanan odun dışı orman ürünleri, hem ekonomik hem de ekolojik açıdan büyük bir katkı sağlayabilir.