Havza Koruma Eylem Planı

 Havza koruma eylem planı (Watershed protection action plan)

Su  kaynakları potansiyelinin   her  türlü  kullanım amacıyla   korunması, kullanımının  sağlanması,  kirlenmesinin  önlenmesi ve  kirlenmiş olan su kaynaklarının su kalitesinin iyileştirilmesi maksadıyla hazırlanan plan.

Havza Koruma Eylem Planı (HKEP), bir havzanın ekolojik, hidrolojik ve sosyal açıdan sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi amacıyla hazırlanan, havza içindeki su kaynaklarının korunması, su kalitesinin iyileştirilmesi, ekosistemlerin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve çevresel sorunların çözülmesine yönelik stratejik bir planlama sürecidir. Bu plan, yerel yönetimlerin, kamu kurumlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve ilgili paydaşların işbirliği içinde uygulayacağı bir dizi faaliyet ve müdahale stratejisini içermektedir.

Havza Koruma Eylem Planı'nın Amaçları:

1. Su Kaynaklarının Korunması ve Verimli Kullanımı:Su kaynaklarının korunması, suyun kirlenmesinin engellenmesi ve suyun etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamak.

2. Erozyon ve Toprak Kaybının Azaltılması:Erozyonun kontrol altına alınması, toprak kaybının engellenmesi ve toprak verimliliğinin artırılması.

3. Biyoçeşitliliğin Korunması:Havza içinde bulunan doğal yaşam alanlarının korunması ve ekosistemlerin biyolojik çeşitliliğinin artırılması.

4. Sel ve Taşkın Kontrolü:Taşkınların önlenmesi, suyun düzenli ve kontrollü akışının sağlanması, sel riskinin azaltılması.

5. Çevresel Kirliliğin Azaltılması:Havza içindeki su kirliliğinin önlenmesi, atıkların kontrol altına alınması, endüstriyel ve tarımsal kirliliğin engellenmesi.

6. Sürdürülebilir Tarım ve Ormancılık Uygulamaları:Tarımsal faaliyetlerin çevre dostu hale getirilmesi, ormanların korunması, yerel halkın sürdürülebilir tarım yöntemlerine yönlendirilmesi.

7. Toplum Bilincinin Artırılması ve Katılımcı Yönetim:Yerel halkın, çiftçilerin ve diğer paydaşların bilinçlendirilmesi, planlama ve uygulama aşamalarında katılımın sağlanması.

Havza Koruma Eylem Planı Hazırlık Aşamaları:

1. Durum Tespiti ve Veri Toplama:

   • Havza ile ilgili mevcut durumun analiz edilmesi (toprak, su, biyoçeşitlilik, sosyal yapı vb.).
   • Havzaya ilişkin su kaynakları, su kalitesi, erozyon, ekosistemler ve sosyo-ekonomik durum hakkında veri toplanması.

2. Sorunların Tanımlanması:Havzada karşılaşılan ana çevresel ve sosyal sorunlar belirlenir (sel riski, su kirliliği, erozyon, biyolojik çeşitlilik kaybı vb.).

3. Hedeflerin Belirlenmesi:Havzanın korunmasına yönelik somut hedefler belirlenir. Bu hedefler, su kalitesinin artırılması, erozyonun önlenmesi, biyoçeşitliliğin korunması gibi çevresel hedefler olabilir.

4. Strateji ve Faaliyetlerin Belirlenmesi:Belirlenen hedeflere ulaşmak için gerekli stratejiler ve faaliyetler oluşturulur. Bu faaliyetler, altyapı projeleri, eğitim programları, çevre dostu tarım teknikleri ve biyoçeşitlilik projeleri gibi çeşitli müdahaleleri içerebilir.

5. Paydaşların Belirlenmesi ve Katılım:Planın başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için ilgili paydaşlar (yerel yönetimler, çiftçiler, sivil toplum kuruluşları, kamu kurumları) belirlenir ve bu paydaşların planın hazırlanmasına ve uygulanmasına dahil edilmesi sağlanır.

6. Eylem Planının Uygulanması:Belirlenen strateji ve faaliyetlerin uygulanmasına başlanır. Bu süreçte, gerekli altyapı projeleri (barajlar, sulama sistemleri, erozyon önleyici yapılar vb.) hayata geçirilir.

7. İzleme ve Değerlendirme:

   • Planın uygulanmasının ardından, elde edilen sonuçlar düzenli olarak izlenir ve değerlendirilir. Bu aşama, planın etkinliğini ölçmek ve gerektiğinde düzeltici önlemler almak için önemlidir.
   • İzleme, su kalitesinin ölçülmesi, erozyon oranlarının izlenmesi, biyoçeşitlilik göstergelerinin kontrolü gibi unsurları içerebilir.

Havza Koruma Eylem Planında Yer Alan Faaliyetler:

1. Su Kirliliği Kontrolü:

   • Tarımda kimyasal gübrelerin ve pestisitlerin kullanımının azaltılması.
   • Endüstriyel atıkların düzenli şekilde bertaraf edilmesi ve su yollarına karışmasının engellenmesi.

2. Ağaçlandırma ve Orman Yönetimi:

   • Ormanların korunması ve artırılması için ağaçlandırma projeleri.
   • Mevcut orman alanlarının sürdürülebilir yönetimi için planların yapılması.

3. Erozyon Kontrolü ve Toprak Koruma:

   • Teraslama, dikey hatalarla mücadele, bitkilendirme gibi tekniklerle erozyonun önlenmesi.
   • Toprak işleme yöntemlerinin optimize edilmesi, organik madde kullanımının artırılması.

4. Biyoçeşitliliğin Korunması ve Restorasyonu:

   • Koruma altındaki alanların oluşturulması, doğal habitatların restorasyonu.
   • Yerel bitki ve hayvan türlerinin korunması için ekosistem restorasyonu.

5. Sulama ve Su Yönetimi:

   • Suyun verimli kullanımı için sulama tekniklerinin iyileştirilmesi, damla sulama gibi yöntemlerin uygulanması.
   • Su havzalarında su seviyelerinin ve kalitesinin izlenmesi.

6. Afet Riski Yönetimi:

   • Taşkın koruma sistemlerinin kurulması, selin önlenmesi için altyapı projelerinin yapılması.
   • Afet bilinci oluşturma ve yerel halkın eğitimine yönelik çalışmalar.

7. Toplum Katılımı ve Eğitim:

   • Yerel halkın çevre bilincinin artırılması, eğitim programlarının düzenlenmesi.
   • Tarımda sürdürülebilir yöntemlerin yaygınlaştırılması ve alternatif gelir kaynaklarının oluşturulması.

Sonuç:

Havza Koruma Eylem Planı, su kaynaklarının sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi, çevresel ve ekolojik dengeyi koruyarak yerel halkın yaşam kalitesinin artırılması için kritik bir araçtır. Etkili bir şekilde uygulandığında, havzanın doğal kaynaklarının korunmasına, çevre kirliliğinin azaltılmasına ve afet risklerinin yönetilmesine büyük katkı sağlar.