Azonal Topraklar Ne Demek?

Azonal topraklar (Azonal soils)

Topografya, gençlik ve ana materyallerin özelliğinden dolayı profili iyi gelişmemiş, çoğunlukla horizonları olmayan genç topraklardır. Alüvyal ve kumullar üzerindeki horizonlaşmamış genç topraklar azonal topraklar kapsamındadır. Bu gruba giren başlıca toprak grupları arasında; Alüvyal, kolüvyal, taşlı topraklar ve regasoller yer almaktadır.

Azonal Topraklar (Azonal Soils), belirli bir iklim, bitki örtüsü veya toprak gelişimi sürecine bağlı olmayan, genellikle kısa süre içinde gelişen ve belirli bir bölgede oluşan topraklardır. Bu topraklar, çevresel faktörlerin etkisiyle hızla değişebilecek ve genellikle belirgin bir horizon (katman) yapısına sahip olmayan topraklardır. Azonal topraklar, belirli bir yerin ekosistemine veya toprağının jeolojik geçmişine dayanmaz, ancak daha çok mevcut çevresel koşullar (örneğin, su miktarı, toprağın yerleşimi, vadi konumları) tarafından şekillenir.

Azonal Toprakların Özellikleri:

• Zamanla Gelişmeyen veya Yavaş Gelişen: Azonal topraklar, genellikle diğer toprak türleri gibi uzun yıllar boyunca gelişen topraklar değildir. Bu topraklar, çevresel faktörlerin etkisiyle daha hızlı oluşabilir ve değişebilir.
• Belirgin Horizon Yapısı Yoktur: Zonal toprakların aksine, azonal topraklar genellikle tam gelişmiş bir horizon (katman) yapısına sahip değildir. Bu topraklarda, toprak yüzeyi ve alt katmanlar arasındaki farklar, daha az belirgin olabilir.
• Çevresel Koşullara Bağlıdır: Azonal topraklar, belirli bir bölgedeki iklim, su seviyesi, eğim gibi faktörlere göre farklılık gösterir. Bu nedenle, genellikle yerel çevresel faktörler tarafından şekillenir.

Azonal Toprak Türleri:

Azonal topraklar, farklı çevresel koşullara göre çeşitlenebilir. İşte bazı örnekler:

1. Alüvyal Topraklar (Alluvial Soils):

• Tanım: Alüvyal topraklar, akarsular tarafından taşınan ve genellikle su kenarlarında veya vadilerde biriken topraklardır. Bu topraklar, alüvyon adı verilen taşkın alanlarında oluşur.
• Özellikler: Genellikle verimli topraklardır çünkü su, toprağa mineraller ve organik maddeler taşır. Bu topraklar, tarım için oldukça uygundur.
• Yaygın Görülen Yerler: Akarsu vadileri, deltalar, göl kenarları gibi alanlarda sıkça bulunur.

2. Hidromorfik Topraklar (Hydromorphic Soils):

• Tanım: Bu topraklar, yüksek su seviyelerine yakın olan ve uzun süre su altında kalan alanlarda oluşur. Yüksek nem ve su birikintilerinin etkisiyle, suyun toprak içindeki hareketi, toprak özelliklerini değiştirir.
• Özellikler: Genellikle aşırı nemli olan bu topraklarda, oksitlenme-reduksiyon reaksiyonları görülür. Bu nedenle, demir ve manganez gibi elementler su altında çözünür.
• Yaygın Görülen Yerler: Bataklıklar, sulak alanlar, göl kenarları gibi yerlerde bulunur.

3. Kollektif Topraklar (Regosols):

• Tanım: Regosol toprakları, genellikle genç topraklardır ve dağlar veya çöller gibi erozyonun yoğun olduğu bölgelerde görülür. Bu topraklar, yüzeysel hareketler sonucu hızlıca meydana gelir.
• Özellikler: Organik madde açısından zayıf olabilir ve bu nedenle tarımsal kullanıma uygun olmayabilir. Ayrıca, bu topraklar genellikle mineral açısından zengin olabilir.
• Yaygın Görülen Yerler: Genellikle kayaçların bulunduğu alanlarda ve dağlık bölgelerde yer alır.

4. Kalıtsal Topraklar (Pédalfer Soils):

• Tanım: Bu topraklar, genellikle tropikal ve subtropikal iklimlerde, bol yağış ve sıcaklık koşullarında gelişen topraklardır.
• Özellikler: Minerallerin çözülmesi sonucu, bu topraklarda demir ve alüminyum oksitlerin yüksek miktarda bulunması yaygındır. Toprağın pH'ı genellikle düşer, bu da bu toprakları asidik yapar.
• Yaygın Görülen Yerler: Genellikle tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu bölgelerde görülür.

5. Çöl Toprakları (Desert Soils):

• Tanım: Çöl toprakları, kurak ve yarı kurak bölgelerde, su buharlaşmasının fazla olduğu yerlerde oluşur.
• Özellikler: Çöl toprakları genellikle ince taneli, kumlu ve organik madde açısından fakirdir. Bu topraklar, su tutma kapasitesine sahip değildir ve nemli ortamlarda hızlıca değişebilir.
• Yaygın Görülen Yerler: Çöl alanları, kurak bölgeler ve çöl kenarlarında bulunur.

Azonal Toprakların Tarımsal Kullanımı:

Azonal topraklar, genellikle suyun taşındığı ve depolandığı yerlerde oluştuğu için, tarımda verimli olabilir. Örneğin:

• Alüvyal topraklar tarım için oldukça uygundur çünkü bu topraklar mineraller bakımından zengindir ve sulama sistemlerine bağlı olarak yüksek verim elde edilebilir.
• Hidromorfik topraklar, sulama ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullanılabilir, ancak aşırı su birikintileri bitkilerin köklerini boğabilir.

Ancak, bazı azonal topraklar, aşırı su veya kuraklık koşullarına sahip oldukları için tarıma elverişsiz olabilir. Bu tür topraklar, doğru toprak yönetimi ve sulama sistemleri ile iyileştirilebilir.

Sonuç:

Azonal topraklar, belirli bir bölgenin ekosistemine özgü olmayan, çevresel faktörlerin etkisiyle hızla gelişebilen topraklardır. Bu topraklar, özellikle alüvyal, hidromorfik ve çöl toprakları gibi türleri içerir. Azonal toprakların doğru yönetimi, tarımda verimliliği artırabilir ve çevresel etkiyi azaltabilir.