Tarla Kapasitesi Nedir?

Arazi (tarla) kapasitesi (Field capacity)

1) Bir toprağın su ile doygun hale geldikten 2-3 gün sonra ve serbest drenajın pratik olarak kesildiği anda toprakta kalmış suyun yüzde miktarı. Toprak su potansiyeli -33 kPa’dadır.

2) Zemin içindeki gravite ile drene edilebilecek suyun alınmasından ve aşağıya doğru olan akımın durmasından sonra zemin içinde kalan artık su. Yeraltı suyu terimleri içinde kalıcı su terimi ile benzerdir. Ancak kalıcı su hacım cinsinden verildiği halde arazi kapasitesi ağırlık cinsinden ifade edilir.

Arazi (Tarla) Kapasitesi (Field Capacity) Nedir?

Arazi kapasitesi veya tarla kapasitesi (field capacity), toprakta bulunan suyun, bitkiler için kullanılabilir olan kısmının maksimum seviyesini ifade eder. Bu terim, toprakta yağmur, sulama veya diğer su kaynakları ile sağlanan suyun, drenaj yoluyla yer altına sızdıktan sonra toprağın ne kadarını tutabileceğini ve bu suyun bitkiler tarafından kullanılabilir durumda olduğunu belirtir.

Tarla kapasitesi, bir toprak türünün su tutma kapasitesinin bir göstergesidir ve bitkilerin sağlıklı büyüyebilmesi için gerekli olan su miktarının belirlenmesinde önemli bir faktördür.

Tarla Kapasitesinin Belirlenmesi:

Tarla kapasitesi, genellikle toprak suyu hareketini inceleyerek ve laboratuvar ortamında yapılan deneylerle belirlenir. Bu deneyde, toprak nemi bir miktar su ilave edilerek, drenaj yoluyla fazla suyun süzülmesine izin verilir. Su süzüldükten sonra, toprakta kalan su miktarı tarla kapasitesine eşittir. Bu, topraktaki suyun bitkilerin kökleri tarafından emilebilecek miktarını temsil eder.

Tarla Kapasitesinin Özellikleri:

1. Su Tutma Kapasitesi:Tarla kapasitesi, toprağın ne kadar su tutabileceğini ve bu suyun bitki kökleri tarafından kullanılabilir olduğunu gösterir. Tarla kapasitesi, toprak tipine bağlı olarak değişir. Kumlu topraklar daha az su tutarken, kil ve siltli topraklar daha fazla su tutma kapasitesine sahiptir.

2. Kullanılabilir Su Miktarı:Tarla kapasitesindeki su, bitkiler tarafından emilebilecek suyu ifade eder. Toprakta bulunan suyun ne kadarı bitki tarafından alınabilir, hangi kısmı ise bitkiler için kullanılmaz (örneğin, suyun yer altına sızması).

3. Su Tüketimi ve Sulama:Tarla kapasitesi, sulama stratejileri belirlemek için önemlidir. Eğer toprak tarla kapasitesinin altına düşerse, bitkiler su strese girebilir. Yetersiz sulama, toprak neminin düşmesine yol açarak, bitkilerin büyümesini engelleyebilir.

Tarla Kapasitesinin Toprak Türüne Göre Değişimi:

1. Kumlu Topraklar:Kumlu topraklar, suyu çok hızlı bir şekilde geçirir, bu nedenle suyu tutma kapasiteleri düşüktür. Kumlu toprakların tarla kapasitesi genellikle daha düşüktür çünkü su hızla yer altına süzülür.

2. Kil Topraklar:Kil, küçük parçacıklara sahip olduğu için suyu tutma kapasitesi daha yüksektir. Killi topraklar, tarla kapasitesine daha yakın bir su tutma potansiyeline sahiptir ve daha uzun süre suyu muhafaza edebilir.

3. Siltli Topraklar:Siltli topraklar, kum ve kil arasında bir su tutma kapasitesine sahiptir. Tarla kapasitesinin değeri orta seviyede olabilir.

4. Organik Topraklar:Organik maddelerce zengin topraklar, suyu iyi bir şekilde tutma kapasitesine sahiptir. Bu tür topraklar, tarla kapasitesine sahip büyük miktarda suyu tutabilir.

Tarla Kapasitesinin Tarım Üzerindeki Etkisi:

1. Bitki Büyümesi:Tarla kapasitesindeki su, bitkilerin büyümesi için kritik öneme sahiptir. Toprak, kapasitesindeki suyu tutarak bitkilerin kökleri tarafından alınmasına olanak tanır. Bu, bitkilerin büyüme sürecinde gerekli olan suyun sürekli olarak sağlanması anlamına gelir.

2. Sulama Yönetimi:Tarla kapasitesi, sulama programlarının ve yöntemlerinin belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Eğer toprağın su kapasitesi yüksekse, sulama aralıkları uzatılabilir. Ancak, su tutma kapasitesi düşükse, sulama daha sık yapılmalıdır.

3. Erozyon ve Su Yönetimi:Tarla kapasitesi, suyun toprakta ne kadar süre kalacağını belirlediği için erozyon riskinin de yönetilmesinde yardımcı olur. Aşırı su, toprak kaymalarına ve erozyona neden olabilir, bu nedenle sulama miktarının doğru ayarlanması gerekir.

4. Su Verimliliği:Tarla kapasitesi, su verimliliğini etkiler. Tarla kapasitesine yakın topraklarda su kaybı daha az olur ve bitkiler suyu daha verimli kullanır.

Tarla Kapasitesinin Tarımda Kullanımı:

1. Sulama Zamanlaması:Tarla kapasitesi, sulama zamanlarını ve miktarlarını belirlemek için kullanılır. Toprak tarla kapasitesinde ise sulama yapılması gerekmeyebilir. Ancak, bu kapasitenin altına düşerse, bitkilerin suya ihtiyacı olduğunu gösterir.

2. Toprak İşleme:Toprağın su tutma kapasitesini artırmak için toprağın işlenmesi önemlidir. Organik madde eklenmesi, toprak yapısını iyileştirir ve suyun daha uzun süre toprağa bağlı kalmasını sağlar.

3. Su Kaynaklarının Yönetimi:Tarla kapasitesi, suyun toprağa ne kadar süreyle kalacağına dair bilgi verir ve bu bilgi sulama suyu kullanımını optimize eder.

Sonuç:

Tarla kapasitesi, toprak yönetimi ve tarımda su verimliliği açısından oldukça önemli bir kavramdır. Toprağın suyu tutma kapasitesini belirleyerek, sulama stratejileri, erozyon önleme ve verimli tarım uygulamaları için doğru kararların alınmasını sağlar. Bu bilgi, bitkilerin sağlıklı büyümesi için gerekli olan suyun verimli bir şekilde sağlanmasına yardımcı olur.