Arazi Örtüsü Nedir?

Arazi örtüsü (Land cover)

Genellikle bitki örtüsü veya onun yoksunluğu cinsinden ifade edilen fiziki arazi örtüsü. Arazi kullanımı ile ilişkili olmakla beraber eş anlamlı değildir.

Arazi Örtüsü (Land Cover), bir bölgedeki toprak yüzeyini kaplayan doğal ve yapay özelliklerin toplamını ifade eder. Arazi örtüsü, toprak yüzeyinde bulunan bitki örtüsü, su kütleleri, kayalar, yerleşim alanları ve diğer doğal veya yapay özellikleri içerir. Bu kavram, arazi kullanımı (land use) ile karıştırılmamalıdır; çünkü arazi kullanımı, insanların arazilerini nasıl kullandığını ve hangi faaliyetler için tahsis ettiklerini anlatırken, arazi örtüsü, bu kullanımların fiziksel temsillerini gösterir.

Arazi Örtüsü Türleri:

1. Ormanlar:Ağaçlardan oluşan büyük alanlar. Ormanlar, biyoçeşitlilik açısından önemli alanlardır ve iklim düzenleyici işlevlere sahiptir.

2. Çayırlar ve Otlaklar:Çimenler ve diğer otlardan oluşan doğal ya da tarımsal alanlar. Tarım ve hayvancılık için önemli arazi örtüleridir.

3. Tarım Alanları:İnsanlar tarafından ekili alanlar. Bu alanlar gıda üretimi için kullanılır ve yoğun insan müdahalesi vardır.

4. Su Yüzeyleri:Göller, nehirler, okyanuslar ve bataklıklar gibi su kütleleri, arazi örtüsünün bir parçasıdır. Bu yüzeyler, ekosistemler için hayati öneme sahiptir.

5. Yerleşim Alanları:Şehirler, kasabalar ve köyler gibi insan yerleşimlerinin bulunduğu alanlar. Buralar doğal arazi örtüsünün yerini almış yapay alanlardır.

6. Çöller ve Kuru Alanlar:Yağış miktarının düşük olduğu, bitki örtüsünün zayıf olduğu alanlar. Çölleşme nedeniyle bu tür alanlar artabilir.

7. Kayalar ve Çıplak Yüzeyler:Kayalar ve toprak örtüsünden yoksun çıplak alanlar. Bu tür alanlar genellikle dağlık veya yeraltı kaynaklarının bulunduğu bölgelerde görülür.

8. Bataklıklar ve Sulak Alanlar:Suya doygun, sıklıkla sucul bitkilerle kaplı olan alanlar. Bu ekosistemler, su kalitesini iyileştirir ve suyun doğal akışını düzenler.

Arazi Örtüsünün İzlenmesi ve Değişimi:

Arazi örtüsü, çeşitli nedenlerle zaman içinde değişebilir. Bu değişim, doğal afetlerden (örneğin orman yangınları, sel, volkanik patlamalar) ve insan faaliyetlerinden (örneğin şehirleşme, tarım faaliyetleri, orman kesimi) kaynaklanabilir. Arazi örtüsündeki değişiklikler, ekosistem hizmetlerini, biyoçeşitliliği, su döngüsünü ve karbon döngüsünü etkileyebilir.

Arazi Örtüsünün Önemli İşlevleri:

1. Biyolojik Çeşitliliği Destekler:Ormanlar, çayırlıklar ve sulak alanlar gibi doğal arazi örtüleri, birçok canlı türü için yaşam alanı sağlar.

2. Karbon Depolama:Ormanlar ve diğer bitki örtüleri, atmosferden karbon alarak bu gazı depolar ve böylece iklim değişikliği ile mücadeleye yardımcı olur.

3. Su Döngüsünü Düzenler:Su kütleleri ve sulak alanlar, suyun doğal akışını düzenler, yeraltı su seviyelerini korur ve su kalitesini iyileştirir.

4. Toprak Erozyonunu Azaltır:Sağlıklı bitki örtüsü, toprak erozyonunu engeller ve toprak verimliliğini korur. Ormanlar ve çayırlıklar, toprağın rüzgar ve su ile taşınmasını engeller.

5. İklim Düzenleyici Rolü:Ormanlar ve denizler, küresel iklim sisteminde önemli bir rol oynar. Su buharının buharlaşması, bulut oluşumu ve yağış düzeni üzerinde etkiler yapar.

Arazi Örtüsü Değişiminin İzlenmesi:

1. Uydu Görüntüleri ve Uzaktan Algılama:Arazi örtüsündeki değişiklikleri izlemek için uydu görüntüleri ve hava fotoğrafları kullanılır. Bu, büyük alanlarda bile hızlı bir şekilde veri toplama imkanı sağlar.

2. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS):Arazi örtüsü değişimlerini haritalamak ve analiz etmek için Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımları kullanılır. Bu sistemler, büyük veri kümelerinin işlenmesini sağlar.

3. Zaman Serisi Analizleri:Uzun dönemli veri kullanılarak, arazi örtüsündeki değişimlerin izlenmesi ve analizi yapılır. Bu analizler, değişim trendlerini anlamaya yardımcı olur.

Sonuç:

Arazi örtüsü, çevresel sağlığı ve ekosistem işlevlerini doğrudan etkileyen önemli bir faktördür. İnsan faaliyetlerinin ve doğal süreçlerin bu örtüyü değiştirmesi, ekosistemlerin sürdürülebilirliğini etkileyebilir. Bu nedenle, arazi örtüsündeki değişikliklerin izlenmesi ve doğru bir şekilde yönetilmesi çevre koruma, biyoçeşitlilik ve iklim değişikliği gibi küresel sorunlarla mücadelede kritik bir öneme sahiptir.