Arazi Örtüsü Değişimi Nedir?

Arazi örtüsü değişimi (Land cover change)

Arazinin insanlar tarafından kullanımı veya  yönetimi neticesinde   arazi örtüsünde meydana gelen  değişikliklerdir. Arazi  örtüsü       değişikliği,  evapotranspirasyon,  sera gazı kaynakları  ve yutakları  veya iklim  sisteminin diğer nitelikleri üzerinde etkiler oluşturur. Arazi değişikliği  konusundaki çalışmalar  şu konular üzerine odaklanır:  

(i) değişmelerin  nerede  meydana geldiği;  

(ii) hangi arazi örtüsü tiplerinin  değişmekte  olduğu;  

(iii)  meydana gelen değişiklik tipleri; 

(iv) arazi değişikliği oranları ve  miktarları;  

(v) değişime neden olan nedenler ve etkenler. Tüm bu çalışmaların nihai amacı, meydana   gelen    değişiklik   eğilimlerinin     anlaşılması,  sonuçlarının değerlendirilmesi   ve  yönetimi ve   gelecekteki değişiklik senaryolarının tanımlanmasıdır.

Arazi Örtüsü Değişimi (Land Cover Change), bir bölgedeki doğal ya da yapay arazi örtüsünün zaman içinde değişmesi sürecidir. Bu değişim, doğal süreçlerden (örneğin iklim değişikliği) veya insan faaliyetlerinden (örneğin tarım, orman kesimi, şehirleşme) kaynaklanabilir. Arazi örtüsü, bir bölgedeki toprak yüzeyinin kapladığı alanın tipini ifade eder. Bu tipler arasında ormanlar, çayırlar, tarım alanları, su yüzeyleri, çölleşmiş alanlar, yerleşim alanları gibi farklı kategoriler yer alır.

Arazi Örtüsü Değişiminin Nedenleri:

1. İnsan Faaliyetleri:

   • Şehirleşme: Tarım arazilerinin, ormanların veya doğal alanların yerleşim alanlarına dönüşmesi. Sanayi tesisleri, altyapı projeleri (yollar, köprüler) de bu değişimi hızlandıran unsurlardır.
   • Tarım: Ormanların ve çayırların tarım alanı açmak için kesilmesi. Özellikle ticari tarım ve altyapı projeleri, doğal arazi örtüsünün büyük ölçüde değişmesine neden olabilir.
   • Sanayi ve Madencilik: Yeni sanayi tesislerinin, maden ocaklarının kurulması gibi faaliyetler de büyük arazi örtüsü değişimlerine yol açar.
   • Ağaç Kesimi: Ormanların kesilmesi veya yangınlar, özellikle tropikal bölgelerde büyük arazi örtüsü kayıplarına yol açmaktadır.
   • Altyapı Projeleri: Yollar, barajlar, havaalanları, limanlar gibi büyük altyapı projeleri, doğal arazi örtüsünü dönüştürür.

2. Doğal Nedenler:

   • İklim Değişikliği: Artan sıcaklıklar, su döngüsünde değişiklikler, kuraklıklar, orman yangınları gibi iklim değişiklikleri, orman örtüsünün kaybına ve çölleşmeye yol açabilir.
   • Doğal Afetler: Depremler, volkanik patlamalar, sel ve fırtınalar gibi afetler, toprak örtüsünde büyük değişimlere neden olabilir. Bu afetler, ekosistemlerin yer değiştirmesine ya da yok olmasına yol açabilir.

3. Biyolojik Etkiler:

   • İstilacı Türler: Yerli bitki ve hayvan türlerinin yerini alan istilacı türler, arazi örtüsünün değişmesine neden olabilir. Özellikle tarım alanlarında bu durum gözlemlenebilir.

Arazi Örtüsü Değişiminin Türleri:

1. Ormanların Azalması ve Yok Olması:Ormanlar, özellikle tropikal ormanlar, tarım, madencilik, yerleşim ve sanayi alanlarına dönüşür. Orman kaybı, biyolojik çeşitliliği olumsuz etkiler ve iklim değişikliğine katkı sağlar.

2. Tarım Alanlarının Artışı:Ormanların, çayırların veya bataklıkların tarım alanına dönüştürülmesi. Bu durum, toprak verimliliğini etkileyebilir ve sulama ihtiyacını artırabilir.

3. Çölleşme ve Kuraklık:Tarım faaliyetleri, ormansızlaştırma, aşırı otlatma ve yanlış sulama teknikleri, toprak erozyonuna ve çölleşmeye yol açabilir.

4. Şehirleşme ve Altyapı Gelişimi:Orman alanlarının veya tarım arazilerinin şehirleşme ile yer değiştirmesi. Yeni yollar, konutlar, sanayi bölgeleri inşa edildikçe doğal alanlar azalır.

5. Su Yüzeylerinin Değişimi:Su kütlelerinin (göller, nehirler, bataklıklar) büyüklüğünde değişiklikler, sulama projeleri, barajlar ve sulak alanların kurutulması sonucu meydana gelebilir.

6. Yeşil Alanların Azalması:Tarım ve sanayi faaliyetleri nedeniyle çayırlıklar, ormanlar ve diğer doğal örtüler kaybolabilir. Bunun yerine daha az verimli, insan yapımı alanlar oluşur.

Arazi Örtüsü Değişiminin Çevresel ve Ekonomik Etkileri:

1. Biyolojik Çeşitlilik Kaybı:Ormanların yok olması, birçok bitki ve hayvan türünün yaşam alanlarının kaybolmasına yol açar. Bu, ekosistemlerin dengesini ve biyoçeşitliliği olumsuz etkiler.

2. İklim Değişikliği:Ormanların azalması, karbon depolama kapasitesinin kaybolmasına ve sera gazı salınımının artmasına neden olur. Bu, küresel ısınmayı hızlandırabilir.

3. Toprak Erozyonu:Tarım alanlarının artması veya ormanların kesilmesi toprak erozyonuna yol açabilir. Bu, özellikle eğimli arazilerde büyük bir sorundur.

4. Su Kaynaklarının Kirlenmesi:Arazi örtüsündeki değişim, su kaynaklarının kirlenmesine yol açabilir. Örneğin, tarım alanlarında kullanılan kimyasallar, suya karışarak kirliliğe neden olabilir.

5. Gıda Güvenliği ve Tarım Verimliliği:Arazi örtüsündeki değişiklikler, tarımsal verimliliği etkileyebilir. Sürdürülebilir tarım yöntemlerinin kullanılmaması, gıda üretiminde azalmaya neden olabilir.

6. Ekonomik Kaybılar:Arazi örtüsündeki büyük değişimler, yerel ekonomileri olumsuz etkileyebilir. Örneğin, turizm sektörü, biyolojik çeşitliliğin kaybı nedeniyle zarar görebilir.

Arazi Örtüsü Değişiminin İzlenmesi:

1. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS):Uydu görüntüleri ve hava fotoğrafları kullanılarak, arazi örtüsündeki değişiklikler izlenebilir. Bu teknolojiler, değişimin hızlı bir şekilde analiz edilmesini sağlar.

2. Zaman Serisi Analizleri:Uzun süreli veriler kullanılarak, arazi örtüsündeki değişimlerin izlenmesi ve etkilerinin değerlendirilmesi yapılabilir. Bu, çevresel değişikliklerin uzun vadeli etkilerini anlamaya yardımcı olur.

3. Ekosistem Değerlendirmesi:Ekosistemlerin biyolojik çeşitlilik, su kalitesi ve toprak sağlığı gibi parametreler üzerinden yapılan değerlendirmelerle arazi örtüsündeki değişimlerin etkileri ölçülür.

Sonuç:

Arazi örtüsü değişimi, çevresel sürdürülebilirlik ve insan yaşamı üzerinde önemli etkiler yaratabilir. İnsan faaliyetleri, bu değişimlerin başlıca itici gücüdür ve yanlış arazi kullanımı, ekosistem hizmetlerini olumsuz etkileyebilir. Arazi örtüsü değişiminin izlenmesi ve doğru yönetilmesi, doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kalkınma için kritik öneme sahiptir.