Arazi Bozulumu Nedir?

Arazi bozulumu (Land degradation)

1) İklimsel değişiklikler ile fiziksel, biyolojik, siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel etmenler ve bunlar arasındaki karşılıklı etkileşimler sonucunda, belirli zaman süreci içinde, ilgili arazideki (ekosistemdeki) potansiyel biyolojik varlıkların sürdürmekte oldukları ekonomik ve ekolojik işlevlerinde ve hizmetlerinde olan azalma, bozulma veya yok olmadır. “Çölleşme”, arazi bozulması sürecinin ulaştığı son aşamadır.

2) Arazinin insan faaliyetlerinden kaynaklanan nedenlerle, doğal süreçlerle daha da şiddetlenen ve boyutları iklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybı nedeniyle sıklıkla artan şekilde, biyolojik ve ekonomik üretkenlik kapasitesinin herhangi bir şekilde azalması veya kaybedilmesi.

3) Doğal olaylar ve/veya insan faaliyetleri nedeniyle, tarım alanlarının yanı sıra, bozkır, mera, maki/fundalık, ağaçlık ya da ormanlık alanlarda toprağın su ve rüzgâr erozyonuyla kaybedilmesi başta gelmek üzere, toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin bozulması, bitki örtüsünün uzun süreli kaybı ve bunların sonucunda arazinin  ekolojik ve ekonomik verimliliğinin azalması veya kaybıdır.

Arazi Bozulumu (Land Degradation), arazinin fiziksel, kimyasal veya biyolojik özelliklerinin zarar görmesi sonucunda verimliliğinin azalması ya da tamamen kaybolmasıdır. Arazi bozulumu, hem doğal süreçler hem de insan faaliyetleri nedeniyle ortaya çıkabilir. Bu durum, ekosistemler, tarım ve doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratır.

Arazi Bozulumu Türleri

1. Fiziksel Bozulma:

   • Toprak sıkışması.
   • Erozyon (rüzgar ve su erozyonu).
   • Toprak yapısının bozulması (örneğin çatlama veya taşlaşma).

2. Kimyasal Bozulma:

   • Tuzlanma: Aşırı sulama ve yanlış tarım uygulamaları nedeniyle toprakta tuz birikimi.
   • Asitleşme: Asidik yağışlar veya aşırı gübre kullanımı sonucu pH seviyesinin düşmesi.
   • Besin Maddesi Kaybı: Yoğun tarım veya ormansızlaşma nedeniyle toprakta besin maddelerinin azalması.

3. Biyolojik Bozulma:

   • Topraktaki organik madde ve mikroorganizma çeşitliliğinin azalması.
   • Bitki örtüsünün kaybı (örneğin, aşırı otlatma veya ormansızlaşma).

Arazi Bozulumuna Neden Olan Faktörler

1. Doğal Faktörler:

   • Sel, rüzgar ve fırtına gibi doğal olaylar.
   • Kuraklık ve iklim değişikliği.

2. İnsan Faaliyetleri:

   • Ormansızlaşma: Ağaçların kesilmesi sonucu toprak yapısının bozulması.
   • Yanlış Tarım Uygulamaları: Aşırı sulama, yoğun tarım, kimyasal kullanım.
   • Aşırı Otlatma: Hayvanların bitki örtüsünü tamamen yok etmesi.
   • Sanayi ve Madencilik Faaliyetleri: Toprağın fiziksel ve kimyasal yapısına zarar verilmesi.
   • Kentleşme ve Arazi Kullanımı: Kontrolsüz kentleşme ve inşaat faaliyetleri.

Arazi Bozulumunun Sonuçları

• Verim Kaybı: Tarım arazilerinin üretim kapasitesinin azalması.
• Erozyon: Toprağın üst katmanının taşınması, su kaynaklarının kirlenmesi.
• Biyoçeşitlilik Kaybı: Bitki ve hayvan türlerinin yok olması.
• Gıda Güvencesizliği: Tarım arazilerinin azalması nedeniyle gıda üretiminin düşmesi.
• İklim Değişikliği: Toprak karbonunun kaybı, sera gazı emisyonlarının artması.

Arazi Bozulumunu Önleme ve Çözüm Yolları

1. Toprak Koruma Teknikleri:

   • Eğimli arazilerde teraslama.
   • Toprağın örtülmesi için bitki örtüsü kullanımı.
   • Sürdürülebilir sulama ve tarım teknikleri.

2. Doğal Kaynak Yönetimi:

   • Ormanların korunması ve yeniden ağaçlandırma.
   • Aşırı otlatmanın kontrol altına alınması.
   • Toprak tuzlanmasını önlemek için su yönetimi stratejileri.

3. Politika ve Eğitim:

   • Arazi koruma konusunda yasal düzenlemeler.
   • Çiftçilerin ve yerel halkın eğitilmesi.
   • İklim değişikliği ile mücadele politikaları.

4. Teknolojik Çözümler:

   • Toprak analizi ve gübreleme sistemlerinin optimize edilmesi.
   • Erozyon önleyici yapılar inşa edilmesi.

Arazi Bozulumunun Küresel Durumu

Birleşmiş Milletler’in verilerine göre:

• Dünyadaki kara alanlarının %25'i arazi bozulumundan etkilenmiştir.
• Her yıl yaklaşık 12 milyon hektar tarım arazisi verim kaybına uğramaktadır.
• Arazi bozulumu nedeniyle dünya çapında 1,5 milyar insan olumsuz etkilenmektedir.