Alınabilir Besin Nedir?

Alınabilir besin (Available nutrient)

1) Element ve bileşiklerin gelişmekte olan bitkiler tarafından absorbe ve asimile edilmeye hazır (uygun) bölümü.

2) Toprakta bitkiler tarafından kolaylıkla absorbe edilen ve özümlenen bileşik veya element halindeki besin maddesi miktarı.

Alınabilir Besin Nedir?

Alınabilir besin, toprakta bulunan ve bitkilerin kökleri tarafından emilerek kullanılabilen besin elementlerini ifade eder. Bu besinler, bitkilerin büyümesi, gelişmesi ve ürün vermesi için hayati öneme sahiptir. Toprakta bir besin elementinin bulunması, bitkiler için her zaman yeterli değildir; elementin bitkiler tarafından alınabilir formda olması gerekir.

Alınabilir Besinlerin Özellikleri

1. Bitkilerin Erişebileceği Formda Olması:

   • Besin maddelerinin iyonlar veya çözünmüş halde olması gerekir. Örneğin:
     • Azot: NO₃⁻ (nitrat) ve NH₄⁺ (amonyum) formunda,
     • Fosfor: H₂PO₄⁻ veya HPO₄²⁻ formunda,
     • Potasyum: K⁺ iyonu formunda alınabilir.

2. Toprak Çözeltisinde Bulunması: Bitkiler besin maddelerini doğrudan toprak çözeltisinden alır.

3. Toprak pH'ına Bağımlılık:

   • Alınabilir besinlerin miktarı ve formu, toprak pH'ına bağlıdır.
     • Örneğin, fosfor nötr pH seviyelerinde daha alınabilir durumdadır.

4. Besin Tutulumu: Toprak parçacıkları, özellikle kil mineralleri ve organik madde, besin maddelerini yüzeylerinde tutar ve yavaş yavaş çözeltide serbest bırakır.

Bitkiler İçin Alınabilir Temel Besin Elementleri

Makro Besinler (Yüksek miktarda gerekli):

• Azot (N): Yaprak ve bitki büyümesini teşvik eder.
• Fosfor (P): Kök gelişimi ve enerji transferinde etkilidir.
• Potasyum (K): Su düzenlemesi ve hastalıklara direnç sağlar.
• Kalsiyum (Ca), Magnezyum (Mg), Kükürt (S): Diğer önemli makro besinlerdir.

Mikro Besinler (Düşük miktarda gerekli):

• Demir (Fe), Çinko (Zn), Bor (B), Bakır (Cu), Mangan (Mn), Molibden (Mo), Klor (Cl).

Toprakta Alınabilir Besinlere Etki Eden Faktörler

1. Toprak Organik Maddesi: Organik maddeler besinleri yavaş yavaş serbest bırakır ve alınabilirliği artırır.

2. Toprak Yapısı: Gevşek ve iyi drene edilmiş topraklar, bitki köklerinin besinlere erişimini kolaylaştırır.

3. Toprak pH'ı:

   • Her besin elementi belirli bir pH aralığında daha alınabilir hale gelir.
     • Örneğin, demir asidik topraklarda daha alınabilirken, fosfor nötr pH’da daha alınabilir durumdadır.

4. Toprak Nem Durumu: Toprak çözeltisindeki su miktarı, besinlerin hareketini ve bitki kökleri tarafından emilimini etkiler.

5. Gübreleme: Doğru ve dengeli gübreleme, alınabilir besin seviyelerini artırır.

Alınabilir Besinlerin Ölçümü

1. Toprak Analizleri: Laboratuvar testleri, topraktaki alınabilir besin elementlerinin miktarını belirlemek için yapılır.

2. Bitki Analizleri: Bitkilerdeki besin eksikliklerini belirlemek için yaprak ve doku analizleri yapılır.

Alınabilir Besin ve Tarımsal Verim

• Eksiklik Durumu: Bitkilerde alınabilir besin eksikliği, büyüme duraklamalarına, sararma (kloroz), bodurlaşma ve düşük ürün verimine neden olabilir.

• Fazlalık Durumu: Alınabilir besinlerin aşırı miktarda bulunması, bitkilerde toksisiteye veya diğer besinlerin alımını engelleyebilir.

Alınabilir Besinlerin Arttırılması İçin Uygulamalar

1. Organik Gübreleme:Kompost veya ahır gübresi gibi organik gübreler, toprağın besin zenginliğini artırır.

2. Kimyasal Gübreleme: Azotlu, fosforlu veya potasyumlu gübrelerin dengeli uygulanması alınabilir besin miktarını artırır.

3. Toprak İşleme Teknikleri: Toprağın havalandırılması, suyun ve besinlerin köklere daha kolay ulaşmasını sağlar.

4. Toprak pH'ının Düzenlenmesi: Kireç veya kükürt gibi maddeler kullanılarak pH seviyeleri optimize edilir.

Sonuç

Alınabilir besin, bitkilerin sağlıklı büyümesi ve tarımsal üretim için en kritik unsurlardan biridir. Toprağın uygun şekilde yönetilmesi, alınabilir besinlerin doğru bir dengede tutulmasını sağlar ve hem çevresel sürdürülebilirliği hem de tarımsal verimliliği artırır.